TRÂU KỊ NÓI THÁC
ĐỂ TỀ VƯƠNG TIẾP NHẬN LỜI KHUYÊN GIÁN
Trâu Kị
邹忌thân cao hơn 8 xích, hình thể dung mạo sáng láng xinh
đẹp. Sáng sớm một ngày nọ, Trâu Kị mặc áo đội mũ chỉnh tề, soi kiếng xong nói với
vợ rằng:
- Ta so với Từ Công 徐公 ở phía bắc thành, ai đẹp hơn?
Vợ ông
bảo rằng:
- Chàng rất đẹp, Từ Công làm sao sánh lại với
chàng.
Từ Công
ở phía bắc thành là một trang mĩ nam tử. Trâu Kị không tin mình (đẹp hơn Từ
Công), lại hỏi người thiếp:
- Ta so với Từ Công, ai đẹp hơn?
Người
thiếp bảo rằng:
- Từ Công làm sao sánh lại với chàng.
Ngày
hôm sau, có khách đến thăm. Trâu Kị cùng với khách ngồi bàn luận. Trâu Kị hỏi rằng:
- Tôi so với Từ Công, ai đẹp hơn?
Khách
đáp rằng:
- Từ Công làm sao đẹp bằng ông.
Ngày
hôm sau nữa, Từ Công đến, Trâu Kị ngắm nghía kĩ, tự mình cảm thấy không đẹp bằng
Từ Công. Trâu Kị lại soi kiếng, thấy mình thua xa Từ Công. Buổi tối lúc đi ngủ,
nhớ đến chuyện đó, nghĩ rằng:
- Vợ mình cho rằng mình đẹp, đó là do bởi
riêng yêu mình. Người thiếp cho rằng mình đẹp, ấy là do bởi sợ mình. Còn khách
cho rằng mình đẹp, ấy là có việc muốn nhờ mình.
Thế là
Trâu Kị lên triều bái kiến Tề Uy Vương 齐威王.
Trâu Kị tâu rằng:
- Thần biết mình quả thực không đẹp bằng Từ
Công, nhưng vợ thần riêng yêu thần, người thiếp của thần sợ thần, còn khách muốn
nhờ vả thần, cho nên họ đều cho rằng thần đẹp hơn Từ Công. Như nay đất đai của
nước Tề rộng hơn 1000 dặm, với 120 toà thành trì, phi tử trong cung, thị vệ cận
thần không ai là không yêu riêng đại vương, đại thần trong triều không ai là
không sợ đại vương, bách tính trong cả nước không ai là không có ý muốn nhờ vả
đại vương. Do đó xem ra, đại vương bị che rất kĩ.
Tề Uy
Vương bảo rằng:
- Hay!
Thế là
hạ lệnh:
- Đại thần, quan lại, bách tính, người nào có
thể trước mặt trẫm chỉ trích cái sai của trẫm, trẫm sẽ ban thưởng hạng thượng đẳng;
người nào dâng thư khuyên gián trẫm, trẫm sẽ ban thường hạng trung đẳng; người
nào tại những nơi công cộng nghị luận khuyết điểm của trẫm, đồng thời khiến trẫm
nghe theo, trẫm sẽ ban thưởng hạng hạ đẳng.
Lệnh vừa ban xuống, rất nhiều đại thần đến tiến gián, trong sân, trước cửa cung môn đông đảo giống như cái chợ. Mấy tháng sau, vẫn còn có người đến tiến gián. Sau một năm, cho dù có người muốn tiến gián, cũng chằng còn có gì để nói. Các nước Yên, Triệu, Hàn, Nguỵ nghe sự kiện đó, đều đến nước Tề triều kiến Tề Uy Vương. Đó gọi là tại mà triều chiến thắng nước khác.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 16/12/2022
Nguồn
TĂNG QUẢNG HIỀN VĂN
增广贤文
Thanh . Chu Hi Đào 周希陶 tu đính
Nam Kinh: Giang Tô Phụng Hoàng mĩ
thuật xuất bản xã. 2015