ĐOẠN TRƯỜNG VIÊN
断肠猿
Đoạn
trường viên断肠猿: Chỉ nỗi đau buồn hoặc nhớ nhung cực độ.
Điển xuất từ Sưu thần kí 搜神记 quyển 2 (1) của Can Bảo干宝
đời Tấn.
Tương truyền vào thời Tấn, có người bắt được một con vượn con, vượn mẹ theo đến nhà, thấy vượn con bị trói trên cây, vượn mẹ cầu xin thả con, nhưng người nọ đem vượn con giết đi, vượn mẹ lập tức đau buồn kêu lớn rồi tự sát. Người nọ khi mổ bụng vượn mẹ, thấy ruột của vượn mẹ đứt từng khúc một.
Chú của người dịch
1- Theo các tài liệu trên mạng, truyện này ở Sưu thần kí搜神记 quyển 20.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 08/9/2022
Nguồn
THƯỜNG DỤNG ĐIỂN CỔ
常用典故
Biên soạn: Tôn Lập Quần 孙立群,
Lí Ái Trân 李爱珍
Thượng Hải đại học xuất bản xã, 2005
Phụ lục của
người dịch
Trong
Sưu thần kí 搜神记quyển 20 của
Can Bảo 干宝đời Tấn có đoạn:
Lâm
Xuyên Đông Hưng hữu nhân nhập sơn, đắc viên tử, tiện tương quy, viên mẫu tự hậu
trục chí gia. Thử nhân phọc viên tử vu đình trung thụ thượng dĩ thị chi. Kì mẫu
tiện đoàn giáp hướng nhân nhược khất ai trạng, trực vị khẩu bất năng ngôn nhĩ.
Thử nhân kí bất năng phóng, cánh kích sát chi. Viên mẫu bi hoán, tự trịch nhi tử.
Thử nhân phá trường thị chi, thốn thốn đoạn liệt. Vị bán niên, kì gia dịch tử,
diệt môn.
临川东兴有人入山, 得猿子, 便将归, 猿母自后逐至家. 此人缚猿子于庭中树上以示之. 其母便抟颊向人若乞哀状, 直谓口不能言耳. 此人既不能放, 竟击杀之. 猿母悲唤, 自掷而死. 此人破肠视之, 寸寸断裂. 未半年, 其家疫死, 灭门.
(Huyện Lâm Hưng quận Đông Xuyên, có một
người khi vào núi bắt được một con vượn con, liền đem về nhà, vượn mẹ đi sau
theo đến tận nhà. Người nọ treo vượn con lên cành cây trong sân để cho vượn mẹ
nhìn thấy. Vượn mẹ hướng đến người nọ tự vả vào má mình, dường như có ý cầu
xin, chỉ có điều là miệng không thể nói được mà thôi. Người nọ không những
không thả vượn con mà còn đánh vượn con chết trước mặt vượn mẹ. Vượn mẹ đau đớn
kêu gào, rồi tự mình gieo mình xuống đất mà chết. Người nọ mổ bụng vượn mẹ ra
xem, thấy ruột vượn đứt từng đoạn một. Chưa đầy nửa năm sau, nhà người nọ bị ôn
dịch chết hết, cả nhà không còn người nào sống.)
https://baike.baidu.com/item/%E7%8C%BF%E8%82%A0%E5%AF%B8%E6%96%AD/7770957
Trong Thế thuyết tân ngữ 世说新语 của Lưu Nghĩa
Khánh 刘义庆cũng có chép:
Hoàn Công nhập Thục, chí Tam Hiệp trung,
bộ ngũ trung hữu đắc viên tử giả. Kì mẫu duyên ngạn ai hào, hành bách dư lí bất
khứ, toại khiêu thướng thuyền, chí tiện tức tuyệt. Phá thị kì phúc trung, trường
giai thốn thốn đoạn. Công văn chi nộ, mệnh truất kì nhân.
桓公入蜀, 至三峡中, 部伍中有得猿子者. 其母缘岸哀号, 行百余里不去, 遂跳上船, 至便即绝. 破视其腹中, 肠皆寸寸断. 公闻之怒, 命黜其人.
(Hoàn Ôn tiến quân vào đất Thục, khi tới Tam Hiệp, có người trong đội
quân của ông bắt được một con vượn con, vượn mẹ đi men theo bờ sông đau xót kêu
gào, mãi cho đến khi thuyền đi cả trăm dặm hơn, nó cũng không rời, cuối vượn mẹ
cùng nhảy lên thuyền, vừa nhảy lên thì đứt hơi mà chết. Mổ bụng vượn mẹ ra xem,
thấy ruột đứt từng khúc một. Hoàn Ôn nghe được sự việc, tức giận, hạ lệnh cách
trừ người đó.)
(“Thế thuyết tân ngữ” 世说新语Tây An: Thiểm
Tây lữ du xuất bản xã, 2002.)