利害之忍
(其三)
匕首伏于督亢, 贪于地者始皇. 毒刃藏于鱼腹, 溺于味者吴王. 噫, 可不忍欤!
(忍经)
LỢI
HẠI CHI NHẪN
(kì tam)
Chuỷ thủ phục vu Đốc Cang, tham vu địa
giả Thuỷ Hoàng. Độc nhẫn tàng vu ngư phúc, nịch vu vị giả Ngô Vương. Y, bất khả
nhẫn dư!
(Nhẫn kinh)
LỢI HẠI CHI NHẪN
(kì 3)
Dao chuỷ thủ giấu trong địa đồ đất Đốc Cang, kẻ tham muốn cướp lấy là Tần Thuỷ Hoàng. Con dao độc giấu trong bụng cá, kẻ chìm đắm trong mĩ vị ấy là Ngô Vương. Ôi, há không thể không nhẫn sao!
Chú của
nguyên tác
Trong Chiến quốc sách 战国策 có nói: Thái tử Đan 丹 nước Yên làm
con tin ở nước Tần, về sau đào thoát trở về. Nhìn thấy Tần muốn thôn tính sáu
nước, rất lo sợ. Bèn thông qua sự tiến cử của Điền tiên sinh 田先生 mà
được Kinh Kha 荆轲. Sau khi Kinh Kha đến, Thái tử Đan rời chỗ ngồi nói rằng:
- Hiện Tần có dã tâm tham lợi không biết chán,
không có cách nào thoả mãn dục vọng. Ta hi vọng có được người dũng cảm nhất
trong thiên hạ đi sứ nước Tần, dùng lợi ích to lớn để quyến dụ Tần Vương tham
lam, nhất định sẽ thành công. Chỉ có ông mới có tư cách đảm nhậm việc đó.
Kinh
Kha nói rằng:
- Hi vọng có được chiếc đầu của Phàn tướng
quân 樊将军và địa đồ đất Đốc Cang 督亢, dùng hai vật đó dâng lên Tần Vương, ông ta nhất định
sẽ vui mừng cho hội kiến, tôi mới có thể tìm cơ hội ra sức cho ngài.
Như vậy,
trước tiên tìm con dao chuỷ thủ sắc bén tẩm thuốc, sau dùng thử, dao vừa chạm
vào người, người liền ngã ra chết. Bèn đem con dao và địa đồ gói kĩ, để Kinh
Kha lên đường. Đến nước Tần, Tần Vương sau khi nghe nói vô cùng vui mừng, mặc lễ
phục tiếp kiến sứ giả nước Yên tại cung Hàm Dương 咸阳.
Kinh Kha bưng địa đồ tiến kiến, Tần Vương mở địa đồ, mở đến cuối, dao chuỷ thủ
lộ ra. Kinh Kha tay trái chụp lấy tay áo Tần Vương, tay phải lấy con dao chuỷ
thủ đâm, chưa đâm đến được thân Tần Vương, Tần Vương sợ nhảy lên khiến tay áo bị
cắt đứt. Kinh Kha đuổi theo, cầm dao chuỷ thủ ném tới, không trúng. Kinh Kha bị
giết chết.
Kinh
Kha người nước Vệ. Tổ tiên vốn là người nước Tề sau dời sang nước Vệ.
Trong Tả truyện – Chiêu Công nhị thập thất niên 左传 - 昭公二十七年 có
nói, Ngô Vương muốn nhân lúc nước Sở phát tang mà công đánh, phái công tử Yểm
Dư 掩余, công tử Chúc Dung 烛庸
đem quân vây đất Tiềm 潜. Dữu Doãn Nhiên 莠尹然, Công Doãn Mi 工尹糜 nước Sở đem
quân cứu viện. Quân nước Ngô không có cách nào tiến công đành phải triệt thoái.
Công tử Quang 光 nước
Ngô nói rằng:
- Đây là cơ hội tốt, không nên bỏ lỡ.
Lại nói
với Chuyên Chư 专诸:
- Có câu danh ngôn, ‘Không truy cầu thì làm
sao có thể có được?’ Ta vốn là người kế thừa vương vị, ta muốn thử làm một
phen.
Chuyên
Chư bảo rằng:
- Ngô Vương Liêu 吴王僚 có thể giết. Chỉ có điều tôi trên còn mẹ già, dưới
còn con nhỏ, Nếu tôi chết thì biết thác nhờ ai đây?
Công Tử
Quang nói rằng:
- Ta với ông đồng là một. Vận mệnh của ta là cậy vào ông.
Mùa hè
tháng Tư, Công Tử Quang cho mai phục giáp binh ở nhà dưới, mời Ngô Vương Liêu đến
dự yến, những người dâng thức ăn cho Ngô Vương đều bên ngoài cửa đồng thời cải
trang y phục. Chuyên Chư đem con dao giấu trong bụng cá mang vào, đến trước mặt
Ngô Vương Liêu, liền rút dao ra, giết chết Ngô Vương Liêu.
Những vị quân chủ nói ở trên đều nhân vị tham lam mà có chỗ sơ hở, đó chẳng phải là cái bóng tai hoạ của lợi ích sao?
Yếu nghĩa
Tần Vương phòng bị nghiêm ngặt, hành thích ông ta không phải dễ, nhưng ông ta tham cầu đất đai nước Yên, khiến Kinh Kha có thể mượn cơ hội dâng địa đồ đất Đốc Cang mà tiếp cận, cơ hồ suýt bị đâm chết. Ngô Vương Liêu thích ăn cá, Chuyên Chư giấu con dao trong bụng cá, lúc tiếp cận Ngô vương đã đâm chết ông ta. Trước mặt cái lợi nên nghĩ đến cái hại, đề cao cảnh giác mới có thể tránh được cái hoạ mà có thể gặp phải.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 08/5/2022
Nguồn
ĐẠO ĐỨC KINH
道德经
(Xuân Thu) Lí
Nhĩ 李耳
Bắc Kinh Yên Sơn xuất bản xã