GIAO CẢNH THÀNH SONG ĐÁO LÃO THIÊN (470)
交頸成雙到老天
Quấn quýt thành đôi cho đến già
Giao cảnh 交頸/交颈: “Cảnh” 頸/颈là cái cổ nói chung. Phía trước gọi là “cảnh” 頸/颈, phía sau gọi là “hạng”
項/项. “Giao cảnh” tức cổ với cổ của hai con vật nương vào nhau,
cọ xát nhau, được dùng để ví phu thê ân ái. Điển xuất từ Trang Tử - Mã đề 庄子 - 马蹄:
Phù mã lục cư tắc thực thảo ẩm thuỷ, hỉ tắc
giao cảnh tương mĩ, nộ tắc phân bối tương đệ. Mã trí dĩ thử hĩ!
夫马陆居则食草饮水, 喜则交颈相靡, 怒则分背相踶, 马知已此矣.
(Ngựa sống nơi đất liền, ăn cỏ uống nước, lúc vui thì cổ cọ vào nhau,
lúc giận thì quay lưng châm giậm. Trí của ngựa chỉ có thế mà thôi!)
Và Tào
Thực 曹植 ở
bài Chủng cát thiên 种葛篇viết rằng:
Chủng cát nam sơn hạ. Cát luy tự thành âm. Dữ
quân sơ hôn thời. Kết phát ân nghĩa thâm. Hoan ái tại chẩm tịch. Túc tích đồng
y khâm. Thiết mộ “Đường đệ” thiên. Hảo nhạc hoạ sắt cầm. Hành niên tương vãn mộ.
Giai nhân hoài dị tâm. Ân kỉ khoáng bất tiếp. Ngã tình toại ức trầm. Xuất môn
đương hà cố. Bồi hồi bộ bắc lâm. Hạ hữu giao cảnh thú. Ngưỡng kiến song thê cầm.
Phan chi trường thán tức. Lệ há triêm la khâm. Lương mã tri ngã bi. Diên cảnh đại
ngã ngâm. Tích vi đồng trì ngư. Kim vi Thương dữ Sâm. Vãng cổ giai hoan ngộ.
Ngã độc khốn ư câm. Khí trí uỷ thiên mệnh. Du du an khả nhậm.
种葛南山下. 葛蔂自成阴. 与君初婚时. 结发恩义深. 欢爱在枕席. 宿昔同衣衾. 窃慕 “棠棣” 篇. 好乐和瑟琴. 行年将将晚暮. 佳人怀异心. 恩纪旷不接. 我情遂抑沉. 出门当何顾. 徘徊步北林. 下有交颈兽. 仰见双梯禽. 攀枝长叹息. 泪下沾罗襟. 良马知我悲. 延颈代我吟. 昔为同池鱼. 今为商与参. 往古皆欢遇. 我独困於今. 弃置委天命. 悠悠安可任.
(Trồng
dây cát dưới núi Chung Nam. Dây cát mọc lên rập rạp thành bóng râm. Mới đầu với
chàng kết tóc làm vợ chồng ân tình sâu nặng, Sớm tối vui vầy bên gối. Thiếp
cũng riêng thích thiên “Đường đệ” trong kinh Thi. Và nhạc hay cùng tấu đàn sắt
đàn cầm. Đến khi tuổi già xế bóng. Chàng đã có lòng khác. Ân tình đứt đoạn
không tin tức. Lòng thiếp u uất nặng nề. Ra cửa ngóng trông các anh em mà không
thấy ai đến. Quanh quẩn bồi hồi chốn bắc lâm. Thấy trong ao đôi uyên ương quấn
quýt. Ngước lên thấy đôi chim đậu bên nhau. Vin cành mà than thở. Nước mắt rơi
thấm vạt áo. Ngựa kia hiểu được lòng bi thương của thiếp. Đã vươn cổ vì thiếp
mà hí vang. Xưa chúng ta là đôi cá trong ao cùng bơi lội. Nay là sao Thương với
sao Sâm mãi cách xa. Xưa chúng ta vui vẻ yêu thương. Nay chỉ mình thiếp khốn
cùng. Phế bỏ không đoái hoài thôi thì do thiên mệnh. Nhưng ngày tháng lâu dài,
nỗi buồn đau sao gánh nổi.)
https://baike.baidu.com/item/%E7%A7%8D%E8%91%9B%E7%AF%87/2358991
Câu
470 và câu 469 ở trên:
Dữ quân chỉnh đốn cựu nhân duyên
與君整頓舊人緣
ở bản Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương
truyền của Đoàn Thị Điểm diễn Nôm thành một câu:
Cùng chàng lại kết mối duyên đến già
(404)
Chữ “nhân” trong từ “nhân duyên”, bản Chinh phụ ngâm Hán Nôm hợp tuyển viết là 人, bản của Vân Bình Tôn Thất Lương in là 姻. “Nhân duyên” chữ Hán là 姻緣, bản của Vân Bình Tôn Thất Lương in đúng.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 03/5/2022