Dịch thuật: Trì liên diệc hữu tịnh đầu thì (414) (Đặng Trần Côn: Chinh phụ ngâm)

 

TRÌ LIÊN DIỆC HỮU TỊNH ĐẦU THÌ (414)

池蓮亦有並頭時

Sen trong ao có lúc còn được chụm đầu

          Tịnh đầu 並頭/并头: Tức “tịnh đầu liên” 并头莲 cũng gọi là “tịnh đế liên” 并蒂莲, hai hoa sen cùng nở trên một cuống.

          Trong Tình sử 情史 có thuật một câu chuyện liên quan đến “tịnh đế liên”.

          Vùng Dương Châu 扬州có nhà họ Trương rất giàu có. Nhà có cô con gái tên Lệ Xuân 丽春tuổi vừa 17, nhan sắc xinh đẹp lại giỏi thi phú. Gần xa tranh nhau đến kết thân nhưng Trương ông đang có ý chọn rể nên chưa chịu.

          Trong làng có nhà họ Tào , gia cảnh nghèo khó, có người con trai tên Bích , tuổi vừa 16, thông minh dĩnh ngộ lại giỏi văn từ. Trương ông có vẻ đồng ý, nhưng nhà họ Tào tự lượng mình nghèo khó nên không dám mở miệng. Ngày nọ nhà họ Trương mở tư thục, sai người mời sinh đến học. Sinh vác rương đến, Lệ Xuân tại hoa viên nhìn thấy, trộm nghĩ “Được về với chàng thì cũng thoả” . Trương ông cũng ngầm vui, để sinh trú tại gian phòng phía tây để tiện việc học.

          Hội hoa cúc năm đó, Trương ông đăng cao, sinh ngồi nơi thư trai cảm thấy cô tịch. Trời đã quá trưa, sinh bước ra ngoài tản bộ, ngẫu nhiên gặp Lệ Xuân. Sinh chỉnh đốn trang phục vái chào, Lệ Xuân cũng không tránh, hai bên giao tiếp rất có lễ nghĩa. Từ đó hai người thư từ qua lại với nhau. Trương ông sai người chọn ngày, cho sinh ở rể.

          Cuối niên hiệu Hàm Thuần 咸淳, hải khấu xâm phạm Dương Châu, quan quân thua bại, tặc khấu vào cướp bóc, phố xá trống không, nguy cấp đến cả nhà họ Trương, người trong nhà tháo chạy, Sinh và Lệ Xuân chạy đến bên ao, sợ tặc khấu làm nhục đến thân nên cả hai cùng nhảy xuống ao tự tận.

          Qua năm sau, trong ao bỗng mọc lên sen tịnh đế, hoa sắc đỏ lại rất thơm, mọi người cho là lạ, người xem đông như chợ, sĩ đại phu làm thơ vịnh cũng nhiều, có nhiều bài nổi tiếng, như:

Giai nhân tài tử thị tiền duyên

Bất tác thiên tiên tác thuỷ tiên

Bạch cốt bất mai hoàng nhưỡng thổ

Thanh hồn trường tẩm bích ba thiên

Sinh tiền tằng kết đồng tâm đới

Tử hậu nhưng khai tịnh đế liên

Thiên cổ phong lưu thiên cổ hận

Ân tình bất đoạn ngẫu ti khiên

佳人才子是前缘

不作天仙作水仙

白骨不埋黄壤土

清魂长浸碧波天

生前曾结同心带

死后仍开并蒂莲

千古风流千古恨

恩情不断藕丝牵

(Giai nhân tài tử vốn là duyên kiếp trước

Không làm tiên trên trời mà lại làm tiên dưới nước

Xương trắng không chôn nơi đất vàng

Hồn thơm mãi ở chốn nước biếc xanh

Lúc sống từng kết dải đồng tâm

Khi chết lại còn làm sen tịnh đế

Thiên cổ phong lưu thiên cổ hận

Ân tình như tơ sen không bao giờ đứt đoạn)

          Thi từ gom lại thành tập, gọi là Tịnh đế liên tập 并蒂莲集, đến nay vẫn còn truyền tụng.  

https://zh.m.wikisource.org/zh-hans/%E6%83%85%E5%8F%B2/11

Bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của Đoàn Thị Điểm đã diễn Nôm câu 413 - 414:

Lộ liễu tằng truyền liên lí xứ

Trì liên diệc hữu tịnh đầu thì

(413 – 414)

Tử sen là thức cỏ cây

Đôi hoa cùng nở đôi cây cùng liền

(355 – 356)

Bản Chinh phụ ngâm khúc của Vân Bình Tôn Thất Lương, nxb Tân Việt, in năm 1953 là:

LIỄU, sen là thức cỏ cây

Đôi hoa cùng sánh, đôi DÂY cùng liền

                                                                            Huỳnh Chương Hưng

                                                                            Quy Nhơn 13/3/2022

Previous Post Next Post