CƠ LAI THÔN HẠ NHỤC CHI ĐẦU (430)
饑來吞下月氏頭
Lúc đói, nuốt lấy đầu Nhục Chi
Nhục Chi 月氏: Danh xưng của một dân tộc từ thế kỉ thứ 7 trước công
nguyên đến thế kỉ thứ 1trước công nguyên. Lần đầu tiên được thấy trong sử tịch
thời Tiên Tần, tảo kì lấy du mục để mưu sinh, theo việc mậu dịch ngọc khí, cư
trú tại phía tây Cam Túc 甘肃, phía đông Tân Cương 新疆 hiện nay, thường
phát sinh xung đột với Hung Nô. Về sau bị Hung Nô công kích, từ một thực thể được
phân làm hai: Phần dời về phía tây đến Y Lê 伊犁,
được gọi là Đại Nhục Chi 大月氏; phần lưu lại Cam
Túc 甘肃cùng phía tây bắc núi Kì Liên 祁连 ở Thanh Hải 青海 được
gọi là Tiểu Nhục Chi 小月氏. Lúc bấy giờ Nhục
Chi bắt đầu phát triển, dần dần có hình thức ban đầu của một quốc gia. Do bởi Đại
Nhục Chi ở vào con đường tơ lụa, khống chế mậu dịch đông tây, khiến nó dần trở
nên lớn mạnh.
Về âm đọc của từ 月氏: Chữ 月 trong từ 月氏 hoặc đọc là “nhục”
(肉), đó là phá âm tự 破音字 (tức một chữ có
nhiều âm đọc, cũng gọi là “đa âm tự” 多阴字, “kì âm tự” 歧音字, chuyên chỉ đa âm tự có âm đọc bất đồng, ý nghĩa cũng
bất đồng). Trong Thuyết văn giải tự 说文解字, 月 và 肉(⺼) có
tự hình tương tự nhưng là hai bộ thủ khác nhau, thường bị lẫn lộn. Trong bộ Từ Hải 辞海do Trung Hoa đại lục xuất bản, đem âm đọc của 月支 đổi thành 越 (yuè). Nước 月氏 đã thấy có ghi chép trong sử tịch Tiên Tần, tức trong
Dật Chu thư 逸周书 và Quản Tử 管子 chép là nước 禺氏. 禺 và 月 là cách dịch viết
khác nhau của ngữ âm ngoại lai đồng nhất. không nên đọc là 肉 (nhục).
Trong từ
điển quốc ngữ của Bộ Giáo dục Trung Hoa Dân Quốc, 月氏cũng
đọc là ㄩㄝˋ ㄓ”（yùe zhī）, nhưng kiêm thu thập cả hai cách đọc ㄖㄡˋ ㄓ”（ròu zhī）、“ㄖㄨˋ ㄓ”（rù zhī）.
https://baike.baidu.com/item/%E6%9C%88%E6%B0%8F%E5%9B%BD/3574244
Câu 430 và câu 431:
Khát lai ẩm hạ
Thiền Vu huyết
渴來飲下單于血
bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của Đoàn Thị
Điểm là:
Máu Thuyền Vu
quắc Nhục Chi
Ấy thời buổi
uống, ấy thời buổi ăn
(371 – 372)
Bản Chinh phụ ngâm khúc của Vân Bình Tôn Thất Lương, nxb Tân Việt, in
năm 1953 là:
Máu Thuyền Vu
quắc Nhục Chi
Ấy THÌ buổi uống, ấy THÌ BỮA ăn
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 21/3/2022