Dịch thuật: An đắc tại thiên vi tị dực điểu (417) (Đặng Trần Côn: Chinh phụ ngâm)

 

AN ĐẮC TẠI THIÊN VI TỊ DỰC ĐIỂU (417)

安得在天為比翼鳥

Làm sao để được thành đôi chim liền cánh cùng bay trên trời cao

          Tị dực điểu比翼鳥/比翼鸟: Đôi chim liền cánh. “Tị dực điểu” 比翼鸟 cũng gọi là “man man” 蛮蛮, một loài chim trong truyền thuyết thần thoại cổ đại Trung Quốc. Theo truyền thuyết, loài chim này chỉ có một mắt một cánh, con trống và con mái phải chắp cánh vào nhau mới có thể bay. Vì thế thường được ví phu thê ân ái, cũng được bạn bè tình cảm thâm hậu, không rời xa.

          Trong Sơn hải kinh – Hải ngoại nam kinh 山海经 - 海外南经 có nói đến loài chim này:

          Tị dực điểu tại (Kết Hung quốc) kì đông, kì vi điểu thanh, xích, lưỡng điểu tị dực. Nhất viết tại Nam sơn đông.

          比翼鸟在 (结匈国) 其东, 其为鸟青, , 两鸟比翼. 一曰在南山东.

          (Tị dực điểu tại phía đông (nước Kết Hung), lông cánh của loài chim này xanh đỏ xen nhau, chỉ khi cánh của hai con phối hợp lại mới có thể bay được. Có một thuyết khác cho rằng loài chim này ở phía đông của Nam sơn)

          Cũng trong Sơn hải kinh – Tây sơn kinh 山海经 - 西山经 có đoạn:

          Sùng Ngô chi sơn ..... hữu điểu yên, kì trạng như phù, nhi nhất dực nhất mục, tương đắc nãi phi, danh viết Man Man, hiện tắc thiên hạ đại thuỷ.

          崇吾之山..... 有鸟焉, 其状如凫, 而一翼一目, 相得乃飞, 名曰蛮蛮, 见则天下大水.

          (Sùng Ngô sơn ..... có loài chim, hình trạng giống con le le, nhưng có một mắt một cánh, chỉ khi hai con hợp lại với nhau mới có thể bay được. Loài chim này tên là Man Man, khi nó xuất hiện thì thiên hạ sẽ có thuỷ tai).

          (“Sơn hải kinh”, Cáp Nhĩ tân – Bắc Phương văn nghệ xuất bản xã, 2013)

          Trong bài Trường hận ca 長恨歌 của Bạch Cư Dị 白居易 thời Đường có câu:

Tại thiên nguyện tác tị dực điểu

Tại địa nguyện vi liên lí chi

在天願作比翼鳥

在地願為連理枝

(Trên trời nguyện làm chim liền cánh

Dưới đất nguyện làm cây liền cành)

Bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của Đoàn Thị Điểm đã diễn Nôm câu 417 - 418:

An đắc tại thiên vi tị dực điểu

Tại địa vi liên lí chi

(417 – 418)

Thiếp xin muôn kiếp duyên này

Như chim liền cánh như cây liền cành

(359 – 360)

Bản Chinh phụ ngâm khúc của Vân Bình Tôn Thất Lương, nxb Tân Việt, in năm 1953 là:

Thiếp xin VỀ kiếp SAU này

Như chim liền cánh, như cây liền cành

                                                                            Huỳnh Chương Hưng

                                                                            Quy Nhơn 14/3/2022

Previous Post Next Post