HUỐNG PHỤC THỊ
XUÂN TỨ VỊ TIÊU XUÂN HẬN TỤC (388)
況復是
春思未消春恨續
Huống nữa
Xuân tứ chưa tiêu mà hận xuân lại đến
Án Cơ Đạo
晏几道thời Tống ở bài từ Mộng
hậu lâu đài cao toả 梦后楼台高theo điệu Lâm
giang tiên 临江仙viết rằng:
梦后楼台高锁, 酒醒帘幕低垂. 去年春恨却来时 1 , 落花人独立, 微雨燕双飞 2 .
记得小蘋初见 3 , 两重心字罗衣 4 . 琵琶弦上说相思, 当时明月在, 曾照彩云归 5 .
(晏几道)
Mộng hậu lâu đài cao toả, tửu tinh
liêm mạc đê thuỳ. Khứ niên xuân hận khước lai thì 1 , lạc hoa nhân độc
lập, vi vũ yến song phi 2 .
Kí đắc Tiểu Tần sơ kiến 3 ,
lưỡng trùng tâm tự la y 4 . Tì bà huyền thượng thuyết tương ti (
tư), đương thời minh nguyệt tại, tằng chiếu thái vân quy 5 .
(Án
Cơ Đạo)
Chú thích
1- Khước lai 却来: lại đến
2- Hai câu “Lạc hoa …” : mượn dùng câu thơ trong bài Xuân tàn 春残 của Ông Hoành 翁宏
thời Ngũ đại:
Hựu thị xuân tàn dã,
Như hà xuất thuý duy?
Lạc hoa nhân độc lập,
Vi vũ yến song phi.
又是春残也,
如何出翠帷?
落花人独立,
微雨燕双飞
Lại một mùa xuân nữa qua đi,
Làm sao dám ra khỏi màn xuân?
Hoa rụng nhiều chỉ riêng mình đứng trong sân,
Trong cơn mưa nhẹ đàn én bay sóng đôi.
3- Tiểu Tần 小蘋 : tên một ca nữ.
Tình nhân trước đây của tác giả.
4- Tâm tự la y 心字罗衣: áo thêu hoa văn chữ “tâm”, thời trang thịnh hành của ca nữ lúc bấy giờ.
Âu Dương Tu 欧阳修 trong Hảo nữ
nhi lệnh 好女儿令 viết rằng:
Nhất thân tú xuất, lưỡng đồng tâm tự, thiển
thiển kim hoàng.
一身绣出, 两同心字, 浅浅金黄.
(Áo
thêu trên người, với hai chữ tâm, màu vàng nhạt)
“Lưỡng
đồng tâm” 两同心 tức “lưỡng trùng tâm” 两重心,
là hoa văn liên hoàn 2 chữ “tâm” theo kiểu chữ triện kết thành, tượng trưng cho
hai lòng cùng nhau.
5- Thái vân 彩云: chỉ người đẹp. Ở đây chỉ Tiểu Tần.
Dịch nghĩa
Mộng tỉnh, nhìn ra phía cửa sổ,
chỉ thấy cửa chốn lầu cao khoá chặt
Sau cơn say, nhìn trong phòng
chỉ thấy màn buông chùng, như muốn nói lên niềm cô tịch.
Nỗi sầu hận biệt li năm ngoái
giờ lại kéo đến,
Hoa rụng đầy và riêng mình đứng
trong sân tĩnh lặng,
Trong cơn mưa lất phất, đàn én bay sóng đôi với nhau.
Nhớ đến lần đầu gặp Tiểu Tần,
Nàng mặc chiếc áo lụa có thêu
hai chữ “tâm” lồng vào nhau.
E thẹn khảy đàn tì bà, trong
khúc nhạc như muốn thổ lộ cảm tình
Lúc ấy vầng trăng sáng như ngọc,
Giống như cùng với đám mây, đưa tiễn Tiểu Tần về.
Dịch theo điệu
từ
LÂM GIANG TIÊN
Mộng tỉnh lầu cao khoá chặt
Rượu tan, rèm lụa buông chùng
Xuân xưa nỗi hận lại về cùng
Hoa rơi, người riêng đứng
Mưa nhỏ, én bay chung
Nhớ lúc Tiểu Tần mới gặp
Chữ “tâm” trên áo thêu đôi
Tì bà lên tiếng nhớ thương ai
Trời cao trăng toả sáng
Dõi bước gót chân soi
(“Tống
từ tam bách thủ từ điển” 宋词三百首辞典Lâm Thân Thanh 林申清. Hán ngữ đại từ điển xuất bản xã, 1999)
Bản Chinh phụ ngâm khúc của Vân Bình Tôn Thất Lương câu 388 in nhầm chữ 恨 (hận) thành chữ 悵 (trướng).
Câu 388 bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương
truyền của Đoàn Thị Điểm là:
Xuân thu để
giận quanh trong dạ (333)
Bản Chinh phụ ngâm khúc của Vân Bình Tôn Thất Lương, nxb Tân Việt, in
năm 1953 là:
Xuân thu để giận quanh Ở dạ
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 08/02/2022