TRƯỜNG KHÔNG SỔ ĐIỂM NHẠN (337)
長空數點雁
Trên bầu trời mênh mông điểm vài con chim nhạn
Trường không 長空/长空: Chỉ bầu trời mênh mông. Thành ngữ Trung Quốc có câu
“Nhạn quá trường không” 雁过长空. Thành ngữ này xuất
xứ từ câu nói của thiền sư Thiên Y Hoài Nghĩa 天衣怀义 thời Tống được
chép trong Ngũ đăng hội nguyên 五灯会元 quyển 14 của Thích Phổ Tế 释普济 đời Tống:
Nhạn quá trường không, ảnh trầm thuỷ để. Nhạn vô di tung chi ý, thuỷ vô
trầm ảnh chi tâm.
雁过长空, 影沉水底. 雁无遗踪之意, 水无沉影之心.
(Khi chim
nhạn bay ngang qua trên mặt nước, bóng của nó chìm trong nước. Chim nhạn vốn
không có ý lưu lại dấu vết, mà nước cũng chẳng có lòng lưu lại bóng của chim.)
Đây là
một loại cảnh giới luận thiền, hình dung nội tâm của bản thân như dòng sông lạnh
trong veo, ngoại vật giống như chim nhạn lướt qua trên bầu trời mênh mông, bóng
chim chìm trong nước, mà nước không hề bị khuấy động. Vạn vật trên thế gian biến
hoá vô cùng, hết thảy đều lưu lại trong tâm, nhưng tâm linh vẫn bằng phẳng như
nước không hề gợn sóng.
https://zhidao.baidu.com/question/563336955.html
Trong
thơ cổ Trung Quốc, thường thấy hình ảnh chim nhạn gắn với “trường không”, như
Thành Thứu 成鹫đời Thanh ở bài Văn
nhạn tạp vịnh (kì nhất) – Sương lâm văn nhạn 闻雁杂咏 (其一) - 霜林闻雁 viết
rằng:
Phồn sương biến nguy lục
Diệp diệp tác thu thinh
Nhiễu thụ nhất vi thính
Trường không sổ nhạn minh
Phiêu linh vô định sở
Viễn cận tự phân minh
Cộng hữu kiên băng giới
Cao phi khiếp dã tình
繁霜变危绿
叶叶作秋声
绕树一为听
长空数雁鸣
飘零无定所
远近自分明
共有坚冰戒
高飞惬野情
(Sương dày bao phủ làm biến đổi màu xanh của lá
Lá cây xào xạc gây ra tiếng thu
Vòng quanh cây nghe thấy
Trên bầu trời mênh mông vài tiếng nhạn kêu
Chúng phiêu linh không có nơi dừng nhất định
Xa gần hàng lối đều rất rõ ràng
Chúng cùng phòng những hiểm hoạ khốn khó
Bay cao vui nơi đồng nội)
http://www.chengyuso.com/zishici_axxtqigytipk/
Câu
337 và câu 338:
Viễn phố nhất quy châu
遠浦一歸舟
bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của
Đoàn Thị Điểm là:
Nhạn bay không sóng giục thuyền câu
(286)
Bản Chinh phụ ngâm khúc của Vân Bình Tôn Thất Lương, nxb Tân Việt, in
năm 1953 là:
Nhạn LIỆNG không, sóng giục thuyền câu
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 09/12/2021