Dịch thuật: Hà thuỷ khúc như câu (336) (Đặng Trần Côn: Chinh phụ ngâm)

 

HÀ THUỶ KHÚC NHƯ CÂU (336)

河水曲如鉤

Dòng sông chảy cong như móc câu

          Khúc như câu 曲如鉤/曲如钩: Cong như cái móc câu. Theo “Hậu Hán thư” Chí đệ thập tam “Ngũ hành chí nhất . Dao” “后汉书志第十三五行志一. có chép:

          Cuối thời Thuận Đế 顺帝, tại kinh đô xuất hiện câu đồng dao:

Trực như huyền, tử đạo biên. Khúc như câu, phản phong hầu.

直如弦, 死道边. 曲如钩, 反封侯

(Người mà tính tình chính trực, thẳng như dây đàn, thây bị vất bên đường. Còn kẻ xiểm nịnh gian xảo, cong như cái móc câu, lại được phong hầu).

          Thuận Đế 顺帝qua đời, Hiếu Chất 孝质 (tức Hán Chất Đế Lưu Toản 汉质帝刘缵 -  ND) vận số ngắn ngủi, Đại tướng quân Lương Kí 梁冀muốn lập vua nhỏ để tự chuyên. Thái uý Lí Cố 李固 cho Hà Thanh Vương 河清王là thông minh nhã tính, lại là người trong thân thuộc, lập trưởng thì thuận. Nhưng Lương Kí tấu cùng Thái hậu, sách miễn Lí Cố, trưng dụng Lãi Ngô Hầu 蠡吾侯. Lí Cố bị giam và chết trong ngục, thây phơi bên đường, còn Thái uý Hồ Quảng 胡广 được phong làm An Lạc Hương Hầu 安乐乡侯, Tư đồ Triệu Giới 赵戒làm Trù Đình Hầu 厨亭侯, Tư không Viên Thang 袁汤làm An Quốc Đình Hầu 安国亭侯.

https://baike.baidu.com/item/%E5%BC%A6%E7%9B%B4%E9%92%A9%E6%9B%B2/8344178

Trong thơ cổ Trung Quốc thường dùng “khúc như câu” 曲如钩để ví loại người xu phụ, gian tà. Như trong bài Thi tam bách tam thủ 诗三百三首 (bài 122) của Hàn San 寒山 thời Đường có đoạn:

Bất dụng tùng hoàng khẩu

Hà tu yếm bạch đầu

Vị năng đoan tự tiễn

Thả mạc khúc như câu

不用从黄口

何须厌白头

未能端似箭

且莫曲如钩

(Không nghe theo những lời con trẻ

Cũng bất tất phải cự tuyệt những lời chỉ bảo của người già

Nếu chưa thể thẳng ngay như cây tên

Thì cũng chớ cong như móc câu)

http://m.chashiwen.com/shiju/3002702f.html

          Trong bài Tiếu ca hành 笑歌行 của Lí Bạch 李白 cũng có đoạn:

Tiếu hĩ hồ, tiếu hĩ hồ

Quân bất kiến khúc như câu

Cổ nhân tri nhĩ phong công hầu

Quân bất kiến trực như huyền

Cổ nhân tri nhĩ tử đạo biên

笑矣乎笑矣乎

君不见曲如钩

古人知尔封公侯

君不见直如弦

古人知尔死道边

(Thật buồn cười, thật buồn cười

Anh chẳng thấy sao, cong như móc câu

Người xưa biết anh có thể được phong công hầu

Anh chẳng thấy sao, thẳng như dây đàn

Người xưa biết anh có thể sẽ chết bên đường)

https://baike.baidu.com/item/%E7%AC%91%E6%AD%8C%E8%A1%8C/2853804

          Và như trong bài Tả hoài nhị thủ 写怀二首 (bài 1) của Đỗ Phủ 杜甫có câu:

Đạt sĩ như huyền trực

Tiểu nhân tự câu khúc

达士如弦直

小人似钩曲

(Kẻ sĩ minh trí đạt lí thẳng như dây đàn

Còn kẻ tiểu nhân thì cong tựa móc câu)

https://baike.baidu.com/item/%E5%86%99%E6%80%80%E4%BA%8C%E9%A6%96/12689718

          Trong Chinh phụ ngâm, Đặng Trần Côn chỉ mượn cụm “khúc như câu” 曲如钩 để chỉ dòng sông uốn khúc.

Câu 336 và câu 335 ở trên:

Vọng quân hà sở kiến

望君何所見

bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của Đoàn Thị Điểm là:

Sông tây thấy nước dường uốn khúc (285)

Bản Chinh phụ ngâm khúc của Vân Bình Tôn Thất Lương, nxb Tân Việt, in năm 1953 là:

LŨNG  tây thấy nước dường uốn khúc

                                                                            Huỳnh Chương Hưng

                                                                            Quy Nhơn 07/12/2021

Previous Post Next Post