将心比心
知己知彼, 将心比心. 酒逢知己饮, 诗向会 (1) 人吟. 相识满天下, 知心能几人. 相逢好似初相识, 到老终无怨恨心. (清.周希陶: 增广贤文)
Phiên âm
TƯƠNG
TÂM TỈ TÂM
Tri kỉ tri bỉ, tương tâm tỉ tâm. Tửu
phùng tri kỉ ẩm, thi hướng hội (1) nhân ngâm. Tương thức mãn thiên hạ,
tri tâm năng kỉ nhân. Tương phùng hảo tự sơ tương thức, đáo lão chung vô oán hận
tâm.
(Thanh . Chu Hi Đào: Tăng quảng hiền văn)
Chú thích
1- Hội 会: hiểu được.
Dịch nghĩa
ĐẶT MÌNH VÀO HOÀN CẢNH CỦA NGƯỜI MÀ NGHĨ
Mình nghĩ làm sao, thì cũng nên biết người khác nghĩ như thế, cho nên cần lấy tâm của mình mà hiểu tâm người khác, đặt bản thân mình vào hoàn cảnh của người khác mà nghĩ. Rượu nên uống cùng với người hiểu mình, thơ nên ngâm với người hiểu về thơ. Người quen biết mình có thể nhiều, nhưng người hiểu mình thì được mấy người. Người với người quen biết nhau nên giống như mới lần đầu gặp mặt, có như vậy cho dù đến già cũng sẽ không oán hận gì.
Phân tích và
bình luận
Đem mấy
câu trên kết hợp lại để lí giải chính là nói rõ trong giao tiếp qua lại thường
ngày giữa người với người, bạn hiểu biết mình là đáng quý, người ta cũng cần phải
xử lí mối quan hệ giữa bạn bè với nhau như thế nào.
Nhân sinh nan đắc nhất tri kỉ, thiên cổ tri âm tối nan mịch
人生难得一知己,千古知音最难觅
(Đời người khó có
được một tri kỉ, từ ngàn xưa tri âm là khó tìm nhất)
Sinh lộ mênh mông, trong đám đông, bạn
có thể gặp được rất nhiều người, kết giao với nhiều người, nhưng hạng người
chân chính có thể xưng là tri kỉ thì có được mấy người? Lại có ai có thể trong cuộc sống phức tạp bỏ
thời gian nói vài câu chân thành cởi mở với mình? Cho nên:
Tửu
phùng tri kỉ thiên bôi thiểu, thoại bất đầu cơ bán cú đa.
酒逢知己千杯少,话不投机半句多
(Rượu gặp được tri kỉ thì ngàn li cũng ít, lời
nói không hợp nhau thì nửa câu cũng đã nhiều)
Bạn bè cần phải chí đồng đạo hợp, chỉ
có tâm linh hợp nhau mới có thể thổ lộ tiếng lòng. “Nhân sinh đắc nhất tri kỉ
túc hĩ” 人生得一知己足矣 (Đời người có được một tri kỉ là đủ rồi), là lời cảm thán của rất
nhiều người. Đời người gian khổ ngắn ngủi, tri kỉ có thể làm bạn với mình đến
già lại không nhiều. Nhân đó, mới giai thoại thiên cổ Bá Nha 伯牙đập đàn tạ tri âm.
Cho nên, đối với tình bạn mà không dễ đến với mình thì đương nhiên càng phải trân quý, không nên đợi đến khi mất đi mới hối hận thì lúc đó không còn kịp. Có được tình bạn như thế, cần phải ghi nhớ rằng khi đồng thời hưởng thụ tình bạn đó, không nên quên đi sự quan tâm và lượng thứ dành cho họ. Làm điều thiện cho người, đặt mình vào hoàn cảnh của họ, bạn bè chân chính ngoài lấy lòng chân thành đối đãi nhau ra, cũng còn cần phải bao dung lẫn nhau, thấu hiểu lẫn nhau, không nên biến nó thành tài sản riêng tư vĩnh hằng bất biến. Giữa bạn bè với nhau cần phải bình đẳng, một khi cán cân hữu nghị mất thăng bằng, sẽ đối mặt với hiểm nguy mất đi tình bạn đó. Nếu bạn bè đều có thể lấy lòng khiêm cung đối đãi như mới gặp lúc ban đầu thì chẳng bao giờ nảy sinh thị phi và oán hận, tình bạn đó mới có thể toả hương thơm, trường cửu cùng thiên địa.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 02/10/2021
Nguồn
TĂNG QUẢNG HIỀN VĂN
增广贤文
Thanh . Chu Hi Đào 周希陶 tu đính