THIẾP HỮU
TAO ĐẦU NGỌC (202)
妾有搔頭玉
Thiếp có cây tao đầu bằng ngọc
Tao đầu ngọc 搔頭玉 / 搔头玉: “Tao đầu” 搔头 là tên thường gọi của cây trâm. Trong Tây Kinh tạp kí 西京雜記quyển 2 của
Cát Hồng 葛洪 đời
Tấn có đoạn nói về cây trâm này.
“Hán Vũ Đế qua thăm Lí phu nhân, ông đến bên cạnh bà
giơ tay lấy cây trâm ngọc để gãi đầu (tao đầu). Từ đó, cây tao đầu của các cung
nữ đều được làm bằng ngọc. Giá ngọc đã tăng lên gấp bội.”
(Cát Hồng 葛洪: Tây kinh tạp kí 西京雜記 quyển 2, nxb Địa cầu, năm Dân quốc thứ 83
(1994).)
Trong Trường hận ca 长恨歌của Bạch Cư Dị 白居易 thời
Đường miêu tả hình tượng Dương Quý Phi 杨贵妃lúc
mất có viết:
Lục quân bất
phát vô nại hà
Uyển chuyển
nga mi Mã tiền tử
Hoa điền uỷ địa
vô nhân thâu
Thuý kiều kim
tước ngọc tao đầu
六军不发无奈何
宛转蛾眉马前死
花钿委地无人收
翠翘金雀玉搔头
(Sáu quân dừng lại không chịu
tiến, biết làm sao.
Người đẹp ai oán chết trước đầu ngựa
Hoa điền trang sức trên trán rơi dưới đất không ai nhặt
Còn có cả thoa thuý kiều, thoa kim tước và cây tao đầu
bằng ngọc)
https://baike.baidu.com/item/%E9%95%BF%E6%81%A8%E6%AD%8C/22524
Câu 202 này, bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của
Đoàn Thị Điểm là:
Ngọc cài đầu
thủa bé vui chơi (174)
Bản Chinh phụ ngâm khúc của Vân Bình Tôn Thất Lương, nxb Tân Việt, in
năm 1953 là:
Ngọc cài đầu thủa bé vui TƯƠI
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 09/9/2021