THIÊN KIM TÁ LỰC KÍ YÊN NHIÊN (245)
千金借力寄燕然
Nghìn vàng mượn sức gởi đến Yên Nhiên
Câu này và cả
câu 244 ở trên “Thử ý xuân phong nhược khẳng
truyền” lấy ý từ câu “Thử khúc hữu ý
vô nhân truyền. Nguyện tuỳ xuân phong kí Yên Nhiên” 此曲有意无人传. 愿随春风寄燕然. của Lí Bạch 李白.
Lí Bạch李白ở bài Trường tương tư 长相思 (bài 2) viết rằng:
Nhật sắc dục tận hoa
hàm yên. Nguyệt minh dục tố sầu bất miên. Triệu sắt sơ đình phượng hoàng trụ.
Thục cầm dục tấu uyên ương huyền. Thử khúc hữu ý vô nhân truyền. Nguyện tuỳ
xuân phong kí Yên Nhiên. Ức quân điều điều cách thanh thiên. Tích thời hoành ba
mục. Kim tác lệ lưu tuyền. Bất tín thiếp trường đoạn. Quy lai khán thủ minh
kính tiền.
日色欲尽花含烟, 月明素愁不眠. 赵瑟初停凤凰柱. 蜀琴欲奏鸳鸯弦. 此曲有意无人传. 愿随春风寄燕然. 忆君迢迢隔青天. 昔时横波目. 今作泪流泉. 不信妾肠断. 归来看取明镜前.
(Mặt trời sắp lặn, hoa như đang ngậm khói sương. Mặt trăng
sắp sáng trong, thiếp nhớ chàng ngủ không yên. Đàn sắt đất Triệu với trục phượng
hoàng, thiếp vừa mới ngừng đàn. Đàn đàn cầm đất Thục, thiếp muốn khảy dây uyên
ương. Khúc điệu hữu ý nhưng tiếc không
biết đàn cho ai nghe. Nguyện đem khúc điệu này theo gió xuân gởi đến
http://www.exam58.com/tsmj/28584.html
Yên Nhiên 燕然: Tên một ngọn
núi cổ, tức nay là Hàng Ái sơn 杭爱山. Đời Hán Hàng Ái
sơn có tên là Yên Nhiên sơn 燕然山, ở phía bắc cao
nguyên Mông Cổ, cách Nhạn Môn quan 雁门关 khoảng 1.800 cây số.
Bắt đầu từ triều Tần, từ “đại mạc” 大漠 thường xuất hiện trong sử sách. Thời Hán, Hán Vũ Đế 汉武帝 phái Đại tướng Vệ Thanh 卫青đuổi
Hung nô đến “mạc bắc”. Sau Hoắc Khứ Bệnh 霍去病
thâm nhập mạc bắc đến Lang Cư Tư sơn 狼居胥山
(sơn mạch Khẳng Đặc 肯特của Mông Cổ). Tháng 6 mùa hạ năm 89 (năm Vĩnh Bình 永平 nguyên niên thời Đông Hán), Đậu Hiến 窦宪, Cảnh Bỉnh 耿秉 đem quân giao chiến với Hung nô ở Kê Lạc sơn 稽落山 (nay
là Ngạch Bố Căn sơn 额布根山của Mông Cổ). Bắc Thiền vu đại bại tháo chạy, quân Hán
truy kích, giết và bắt sống hơn 13.000 người, Bắc Hung nô trước sau có hơn 20 vạn
người quy phụ. Đậu Hiến, Cảnh Bỉnh lên Yên Nhiên sơn (nay là Hàng Ái sơn), khắc
thạch ghi công rồi về. năm 91, Đại tướng quân nhà Đông Hán là Cảnh Quỳ 耿夔, thống lĩnh đại quân triều Hán, một lần nữa xuất kích
Hung Nô, đánh bại Bắc Hung nô tại Kim Vi sơn 金微山 (nay là A Nhĩ
Thái sơn 阿尔泰山), Bắc Thiền vu đành tháo chạy về hướng tây.
https://baike.baidu.com/item/%E7%87%95%E7%84%B6/3300750
Câu 244 và 245 bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của
Đoàn Thị Điểm là:
Lòng này gửi gió đông có tiện
Nghìn vàng xin gửi đến non Yên
(209 – 210)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 26/9/2021