CÙNG THANH TẾ VŨ TRUNG (252)
蛩聲細雨中
Tiếng dế kêu rả rích trong cơn mưa phùn
Cùng thanh 蛩聲 / 蛩声: Đọc đúng là “củng
thanh” tức tiếng dế kêu. Lí Thanh Chiếu 李清照 đời Tống ở bài
từ Thiên dữ thu quang 天与秋光 theo điệu Hành hương tử 行香子 viết rằng:
Thiên dữ thu quang, chuyển chuyển tình
thương, thám kim anh tri cận Trùng Dương. Bạc y sơ thí, lục nghĩ tân thường, tiệm
nhất phiên phong, nhất phiên vũ, nhất phiên lương.
Hoàng hôn viện lạc, thê thê hoàng
hoàng, tửu tinh thời vãng sự sầu trường. Na kham vĩnh dạ, minh nguyệt không
sàng. Văn châm thanh đảo, cung thanh tế, lậu thanh trường.
天与秋光, 转转情伤, 探金英知近重阳. 薄衣初试, 绿蚁新尝, 渐一番风, 一番雨, 一番凉.
黄昏院落, 凄凄惶惶, 酒醒时往事愁肠. 那堪永夜, 明月空床, 闻砧声捣, 蛩声细, 漏声长.
(Khí trời
đã chuyển cùng với sắc thu, tâm tình cũng dần chuyển đau buồn, nhìn xem hoa cúc
vàng biết là tiết Trùng Dương sắp đến. Mặc thử chiếc áo mỏng, nếm chút rượu mới
ủ, một trận gió, một trận mưa, một cơn lạnh.
Trong
sân lúc hoàng hôn, luôn thê lương lạnh lẽo, lúc tỉnh rượu bao chuyện cũ ùa về khiến
lòng đứt đoạn. Làm sao có thể qua được đêm dài, trăng sáng chiếu lên chiếc giường
trống vắng, nghe tiếng chày đập vải từ xa vang lại, nghe tiếng dế kêu rả rích,
nghe tiếng giọt đồng hồ chậm vang.)
http://m.5156edu.com/page/19-09-23/163035.html
Về chữ, trong Khang
Hi tự điển có 2 phiên thiết:
1- Quảng vận 廣韻, Tập vận 集韻, Vận hội 韻會 đều có phiên thiết là 渠容 (cừ dung), âm 邛 (cung), tên một loài thú, hình trạng giống ngựa, tên
là “cung cung” 蛩蛩.
2- Tập vận 集韻 phiên thiết là 古勇 (cổ dũng), âm 拱 (củng),
tên côn trùng, có trăm chân.
Trong Hán Việt tự điển của Thiều Chửu, chữ 蛩có âm là “cung” với nghĩa:
- Con
sâu lúa
- Tên
riêng con dế
- Cung
cung 蛩蛩, một giống thú giống con ngựa ở Bắc Hải.
Trong Từ điển Hán Việt văn ngôn dẫn chứng của
Nguyễn Tôn Nhan, chữ 蛩 có âm là “cung” với
nghĩa là:
- Con
sâu trong lúa.
- Con dế
mèn
- Run sợ
Ở đây
tôi theo Khang Hi tự điển, phiên âm
là “củng”.
Củng thanh tế vũ trung
Câu 252
này và câu 251 ở trên:
Thu diệp thanh sương lí
秋葉青霜里
bản diễn Nôm “Chinh
phụ ngâm diễn ca” tương truyền của Đoàn Thị Điểm là:
Hình cây sương đượm tiếng trùng mưa phun
(216)
Bản Chinh phụ ngâm khúc của Vân Bình Tôn Thất Lương, nxb Tân Việt, in
năm 1953 là:
CÀNH cây sương đượm tiếng trùng mưa phun
Huỳnh Chương
Hưng
Quy Nhơn 30/9/2021