TRẺ EM ĐEO KHOÁ BẢN MỆNH BẮT ĐẦU TỪ LÚC NÀO
Tương
truyền, Thiếu Khang Vương 少康王nhà Hạ sinh ra
trong lúc chiến loạn, sau khi phụ thân Hạ Vương Tương 夏王相chiến
tử trong tay Hàn Trạc 寒浞, mẫu thân Hậu Mẫn 后緡đang mang thai ông, một mình chạy về nhà cha mẹ. Do bởi
kinh sợ lại thêm dinh dưỡng không tốt cho nên bà sinh non. Hậu Mẫn lưu li thất
tán, lại gởi thân nơi nhà người, nhìn thấy truyền nhân duy nhất của Hạ Hậu Thị 僶夏后氏, trong lòng bà cảm khái muôn phần. Để nuôi dưỡng huyết
mạch duy nhất của Hạ Hậu Thị, Hậu Mẫn sai người đúc một tấm “trường mệnh toả” 长命锁 (khoá bản mệnh), bên trên có khắc 4 chữ “Trường mệnh
bách tuế” 长命百岁 đeo vào cổ Thiếu Khang. Bà hi vọng Thiếu Khang có thể
bình yên trưởng thành, như Đại Vũ 大禹 thọ mệnh bách tuế.
Về sau,
Thiếu Khang trải qua kiếp nạn, trùng chấn triều Hạ hùng uy, đồng thời khai sáng
cục diện “Thiếu Khang trung hưng” 少康中兴. Thế là người ta
tin rằng đeo khoá bản mệnh cho trẻ thì có thể khiến trẻ tiêu tai miễn hoạ, mạnh
khoẻ trưởng thành.
Về “trường
mệnh toả”, còn có một thuyết khác. “Trường mệnh toả” còn gọi là “kí danh toả” 记名锁, nó là từ “trường mệnh lũ” 长命缕
mà người ta đeo mà ra. Trong Hồng lâu mộng
红楼梦có nói, Giả Bảo Ngọc 贾宝玉 đeo loại này. Theo sử sách ghi chép, vào thời Hán, tập
tục đeo trường mệnh lũ đã hình thành. Lúc ban đầu, trường mệnh lũ không giống
hình dạng “trường mệnh toả” hiện nay, mà là rất giống với dây ngũ sắc mà người
ta đeo vào tiết Đoan Ngọ 端午.
Đến thời
Nguỵ Tấn, dây ngũ sắc thành vật trang sức trên thân, hoặc đeo nơi cổ tay, hoặc
đeo nơi cổ. Triều Tống, người khéo tay thiết kế đem dây ngũ sắc kết với hạt
châu. Dây ngũ sắc lúc bấy giờ lại có biệt xưng là “thái kết” 彩结, “châu kết” 珠结. Đời Minh, vật
trang sức này trở thành vật trang sức chuyên thuộc trên người của trẻ em, từ
dây ngũ sắc tiến một bước diễn hoá thành trường mệnh toả đeo trên cổ.
Thông thường, chất liệu trường mệnh toả được làm từ vàng, bạc, bên trên khắc những chữ như “trường mệnh bách tuế” 长命百岁, “phúc thọ vạn niên” 福寿万年... bên cạnh trang sức hoa văn hình mây, hoa sen, du long, bát bảo v.v... “Toả” 锁 có nghĩa là khoá chặt. Người ta hi vọng mượn hàm nghĩa “toả”, để cầu mong đứa trẻ được mạnh khoẻ trưởng thành, trường mệnh bách tuế. Đợi đến khi đứa trẻ bình an trưởng thành, lúc bấy giờ mới có thể lấy xuống.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 19/8/2021
Nguyên tác Trung văn
Trong quyển
THÚ VỊ VĂN HOÁ TRI THỨC ĐẠI TOÀN
趣味文化知识大全
Thanh Thạch 青石 biên
soạn
Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã,
2013