“ĐỘ TANG CÀN” HAY “ĐỘ TANG CAN”
Giả Đảo
賈島 thời
Đường có bài thơ:
渡桑乾
客舍并州已十霜
歸心日夜憶咸陽
無端更渡桑乾水
卻望并州是故鄉
Theo “Tuyển tập thơ Đường” do
Trần Văn Nhĩ dịch thơ, Trần Đắc Trung
nhuận sắc cùng các tư liệu trên mạng đều phiên âm là:
Độ Tang Càn
Khách xá Tinh Châu dĩ thập sương
Quy tâm nhật dạ ức Hàm Dương
Vô đoan cánh độ Tang Càn thuỷ
Khước vọng Tinh Châu thị cố hương
Xét: Ở đây, phiên âm đúng là “Độ Tang Can”.
Về chữ 乾, trong Khang Hi
tự điển ghi rằng:
Bính âm
qián. Đường vận, Tập vận, Vận hội Chính vận đều phiên thiết là 渠焉 (cừ
yên). Âm 虔 (kiền),
tên một quẻ trong Kinh Dịch. Như vậy
âm Hán Việt đọc là KIỀN (CÀN).
Bính âm
gān. Đường vận phiên thiết là 古寒 (cổ hàn). Tập vận, Vận hội, Chính vận phiên thiết là 居寒 (cư hàn). Đều có âm 干 (can), nghĩa là khô.
Như vậy âm Hán Việt đọc là CAN.
Nếu 乾 đọc
là “kiền” hoặc “càn” thì không có chữ giản thể.
Nếu 乾 đọc
là “can” thì giản thể viết là 干.
Bài thơ này hiện được viết
theo chữ giản thể là:
渡桑干
客舍并州已十霜
归心日夜忆咸阳
无端更渡桑干水
却望并州是故乡
ĐỘ TANG CAN
Khách xá Tinh Châu dĩ thập sương
Quy tâm nhật dạ ức Hàm Dương
Vô đoan cánh độ Tang Can thuỷ
Khước vọng Tinh Châu thị cố hương
QUA SÔNG TANG CAN
Sống nơi đất khách Tinh Châu đã mười năm
Lòng muốn quay về quê nhà, ngày đêm luôn nhớ đến Hàm
Dương
Chẳng biết vì sao qua lại sông Tang Can lần này
Quay đầu lại nhìn cảm thấy Tinh Châu như là cố hương
https://baike.baidu.com/item/%E6%B8%A1%E6%A1%91%E5%B9%B2/3306237
Nữ tác gia Đinh Linh 丁玲 của
Trung Quốc có tác phẩm
太陽照在桑乾河上
Thái dương chiếu tại Tang Can hà thượng
(Mặt trời chiếu sáng trên sông Tang Can)
Được viết giản thể là:
太阳照在桑干河上
Bính âm là:
Taiyang Zhao Zai Sangganhe Shang
(Nhân dân Văn học xuất bản xã
xuất bản, 1994)
Như vậy tên bài thơ của Giả Đảo đọc là “Độ Tang Can”.
Có tư liệu cho tác giả của bài thơ trên là Lưu Tạo 刘皂cũng người thời Đường với tiêu đề là “Lữ thứ sóc phương” 旅次朔方.
Huỳnh Chương
Hưng
Quy Nhơn 16/7/2021