Nghiên cứu: "Bồ Bản" hay "Bồ Phản"

 

“BỒ BẢN” HAY “BỒ PHẢN”

          Tương truyền, Cao Bá Quát có hai câu mà theo các tư liệu trên mạng đều ghi rằng:

Bình Dương Bồ Bản vô Nghiêu Thuấn

Mục Dã Minh Điều hữu Võ Thang 

          Trong Trung Quốc văn hoá yếu lược 中国文化要略 của Trình Dụ Trinh 程裕祯  liên quan đến Bình Dương 平阳 và Bồ Phản 蒲坂có ghi:

          Nghiêu kế vị hậu kiến đô vu Bình Dương (kim Sơn Tây tỉnh Lâm Phần thị)

          尧继位后, 建都于平阳 (今山西省临汾市)

Đế Nghiêu sau khi kế vị kiến đô tại Bình Dương (nay là thành phố Lâm Phần tỉnh Sơn Tây)

          Tha kế vị hậu, kiến đô Bồ Phản (tại kim Sơn Tây tỉnh Vĩnh Tế thị)

          他继位后, 建都于蒲坂 (在今山西省永济市)

Ông ấy (Đế Thuấn) sau khi kế vị, kiến đô tại Bồ Phản (nay là thành phố Vĩnh Tế tỉnh Sơn Tây)

          (Theo Trung Quốc văn hoá yếu lược中国文化要略 của Trình Dụ Trinh程裕祯Bắc Kinh: Ngoại ngữ giáo học dữ nghiên cứu xuất bản xã, 2017)

Mục Dã 牧野: Nơi Chu Vũ Vương 周武王 khởi binh diệt Thương Trụ 商纣 (nay là thành phố Vệ Huy 卫徽 tỉnh Hà Nam 河南, trong lịch sử cũng bao gồm thành phố Tân Hương 新乡)

https://baike.baidu.com/item/%E7%89%A7%E9%87%8E%E5%A4%A7%E6%88%98

          Minh Điều 鸣条: Nơi Thương Thang 商汤khởi binh diệt Hạ Kiệt 夏桀 (nay là phía tây huyện Hạ tỉnh Sơn Tây 山西)

https://baike.baidu.com/item/%E9%B8%A3%E6%9D%A1%E4%B9%8B%E6%88%98

Về âm Hán Việt của chữ .

          - Theo Khang Hi tự điển

          Chữ bính âm fǎn      

          Quảng vận 廣韻, Tập vận 集韻, Vận hội 韻會đều phiên thiết là 甫遠 (phủ viễn). Âm (phản).

          Và ghi rằng:

          Hựu địa danh. Bồ Phản, tại Bồ Thành đông. “Đế Vương thế kỉ”: Thuấn đô Bồ Phản.

          又地名. 蒲坂, 在蒲城東帝王世紀”: 舜都蒲坂.

          (Và là địa danh. Bồ Phản, tại phía đông Bồ Thành, Trong “Đế vương thế kỉ” có ghi: Ông Thuấn kiến đô tại Bồ Phản).

(“Khang Hi tự điển”, Hán ngữ đại từ điển xuất bản xã, 2003, trang 156)

- Hán Việt tự điển của Thiều Chửu, chữ cũng có âm đọc là “phản”.

          - Từ điển Hán Việt văn ngôn dẫn chứng của Nguyễn Tôn Nhan chữ cũng có âm đọc là “phản”.         

Một tư liệu mạng ghi rằng:

          Năm 1854, Cao Bá Quát đổi ra làm Giáo Thụ ở Quốc Oai (một phủ ở biên giới tỉnh Sơn Tây). Ông mưu phản, giao kết với đầu mục đảng kín là Nguyễn Kim Thanh, nhằm phù Lê Duy Cự (hậu duệ nhà Lê) làm minh chủ, để lật đổ Tự Đức và nhà Nguyễn. Tháng 10 năm ấy, khởi nghĩa ở Mỹ Lương, trên cờ hiệu ông đề hai hàng chữ:

Bình Dương Bồ Bản vô Nghiêu Thuấn

Mục Dã Minh Điều hữu Võ Thang

http://rousseaustudies.free.fr/articleCaoBaQua.html

          Có tư liệu là “Mục Dã Minh Điền”.

http://www.daichung.com/108/09_caobaquat.shtm

Có tư liệu ghi chữ Hán: Minh Điều 明條, Bồ Bản 蒲版.

https://nhantu.net/TonGiao/TrungDungTanKhao/Phuluc10.htm

Theo tôi, hai câu đó viết ra chữ Hán (phồn thể) và phiên âm là:

平陽蒲無堯舜

牧野鳴條有武湯

Bình Dương Bồ Phản vô Nghiêu Thuấn

Mục Dã Minh Điều hữu Vũ Thang

                                                                      Huỳnh Chương Hưng

                                                                      Quy Nhơn 12/7/2021

Previous Post Next Post