PHÌ THUỶ TÂN
PHẦN PHONG NIểU NIỂU (101)
肥水新墳風裊裊
Những nấm mồ mới trong làn gió hiu hắt nơi Phì thuỷ.
Phì thuỷ 肥水: Sông Phì. Ở
đây chỉ trận chiến giữa chính quyền Tiền Tần 前秦với
nhà Đông Tấn 东晋 phát
sinh vào năm 383 tại Phì thuỷ 肥水 (nay là phía đông nam huyện Thọ 寿 tỉnh
An Huy 安徽). Năm đó Đông Tấn chỉ với 8 vạn quân đã đánh thắng
quân Tiền Tần với hơn 80 vạn quân. Trận chiến Phì thuỷ là trận chiến điển hình
lấy ít thắng nhiều nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc.
Đầu thời Đông Tấn, thế lực Tiền Tần 前秦 ngày
càng mạnh. Tần Vương Phù Kiên 秦王苻坚 sau khi lên ngôi muốn tiêu diệt Đông Tấn phía nam thống
nhất toàn quốc. Với hơn 80 vạn quân, Phù Kiên đắc ý nói rằng: “Đông Tấn sẽ
nhanh chóng bị ta chinh phục.” Nhưng nhiều đại thần cho rằng thời cơ tấn công
Đông Tấn chưa chín mùi. Đại thần Thạch Việt 石越 khuyên rằng:
“Tuy chúng ta có binh nhiều tướng giỏi, nhưng quân Tấn có Trường giang 长江 hiểm trở có thể phòng thủ, chúng ta chưa thể thắng được.”
Phù Kiên ngạo mạn, cười nói rằng: “Quân ta đông, chỉ cần lấy roi ngựa vất xuống
sông cũng đủ làm cho dòng nước nghẽn lại không thể chảy”. Phù Kiên không nghe lời
khuyên, tấn công Đông Tấn.
Để lấy ít thắng nhiều, Tạ Huyền 谢玄 nhà Đông Tấn
bày kế, phái sứ giả đến doanh trại quân Tần, kiến nghị: “Quý quân đóng trại bên
bờ Phì thuỷ là tác chiến lâu dài, không phải là tốc chiến tốc quyết. nếu quý
quân lui về sau một chút, để quân tôi vượt sông phì quyết chiến, không hay hơn
sao?” Các tướng lãnh quân Tần cho rằng nên kiên thủ Phì thuỷ, quân Tấn không thể
qua sông, đợi đại quân đến tiếp, lúc đó có thể triệt để đánh bại quân Tấn. Nhân
đó không chấp nhận kiến nghị. Nhưng Phù Kiên nôn nóng, không đồng ý, nói rằng:
“Chỉ cần quân ta lui về sau một chút, đợi quân Tần một nửa qua sông, một nửa
đang vượt sông, ta dùng kị binh tinh nhuệ xông lên, quân ta nhất định toàn thắng.”
Thế là quân Tần quyết định lui về sau. Phù Kiên không ngờ quân Tần lâm thời tập
hợp, chỉ huy không thống nhất, vừa tiếp nhận mệnh lệnh lui về sau, tưởng rằng
tiền phương bị đánh bại, hoảng hốt tháo chạy. Tạ Huyền thấy quân địch hỗn loạn rút
lui, liền chỉ huy bộ hạ nhanh chóng vượt sông giết địch. Quân Tần trên đường
tháo chạy, vất cả binh khí lẫn khôi giáp, giẫm đạp lên nhau, chết vô số kể. Những
kẻ thoát được sự truy kích của quân Tấn, trên đường chạy nghe tiếng gió thổi,
tiếng hạc kêu tưởng là quân Tấn đang truy đuổi, sợ hãi chạy cả ngày đêm. Như thế,
quân Tấn giành được thắng lợi to lớn ở trận chiến Phì thuỷ.
http://ren.bytravel.cn/Celebrity/toubianduanliu.html
Phong niểu niểu 风袅袅: Gió thổi hiu
hắt. Trong Sở từ - Cửu ca – Tương phu
nhân 楚辞 - 九歌 - 湘夫人có câu:
Niểu niểu hề
thu phong
Động Đình ba
hề mộc diệp há
袅袅兮秋风
洞庭波兮木叶下
( Gió thu hiu hắt thổi
Hồ Động Đình gợn sóng, lá cây rơi)
https://baike.baidu.com/item/%E4%B9%9D%E6%AD%8C%C2%B7%E6%B9%98%E5%A4%AB%E4%BA%BA/699400
Và trong Nam ca tử -
Niểu niểu thu phong khởi 南歌子 - 袅袅秋风起của Lí Kì 李祁 thời
Bắc Tống có câu:
Niểu niểu thu
phong khởi
Tiêu tiêu bại
diệp thanh
袅袅秋风起
萧萧败叶声
(Gió thu hiu hắt thổi
Lá cây xào xạc rơi)
Câu 101 này, bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của
Đoàn Thị Điểm là:
Bến Phì gió thổi hiu hiu mấy gò (96)
Trong Chinh phụ ngâm khúc của Vân Bình Tôn Thất Lương, nxb Tân Việt, in
năm 1953 là:
Bến Phì gió thổi ĐÌU hiu mấy gò
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 30/7/2021