Dịch thuật: Phạm Lãi (kì 4) (Hổ chi uy)

 

PHẠM LÃI

(kì 4)

SỰ NGHIỆP ĐÀO CHU, BA LẦN BỐ THÍ CHO THIÊN HẠ

          Ảnh hưởng của Phạm Lãi trong lịch sử Trung Quốc, ngoài việc ông có tài năng quân sự cao siêu ra, còn phải nhắc đến năng lực kinh thương tinh minh của ông. Sự cường thịnh của nước Việt và thương nhân có quan hệ rất lớn, những thương nhân này chủ yếu chỉ Việt thương 越商 (thương nhân nước Việt).

          Văn Chủng, đại thần nước Việt từng truyền dạy Câu Tiễn thuật thảo phạt nước Ngô.

Thuật thứ 1:

Quý địch túc cảo dĩ không kì bang

贵籴粟稿以空其邦

Chính là đề cao giá cả lương thực để kho lương nước Ngô trống không, khiến nước Ngô không có lương thực dự trữ, đợi đến khi giao chiến nước Ngô nhân đó dễ bị bại vong.

          Thuật thứ 2:

Bang gia phú nhi bị khí lợi

邦家富而备器利

Làm cho nước Việt phú cường để có đầy đủ vật tư dùng trong chiến tranh.

          Thuật thứ 3:

Trọng tài tệ dĩ di kì quân

重财币以遗其君

Dùng tiền tài để làm tê liệt Ngô Vương.

          Thuật thứ 4:

Quý kì du thần, sử chi dị phạt

贵其谀臣, 使之易伐

Dùng tài vật mua chuộc trọng thần nước Ngô.

          Ngoài ra nước Việt còn có trọng thần Kế Nhiên 计然, Kế Nhiên là sư phụ của Phạm Lãi. Kế Nhiên dâng lên Việt vương 5 kế sách để thôn tính nước Ngô. Sách lược của Kế Nhiên chủ yếu là một số lí niệm kinh thương cùng sách lược trị quốc. Kế sách Kế Nhiên dâng lên Việt Vương có:

          Hạn tắc tư châu, thuỷ tắc tư xa, vật chi lí dã. Lục tuế nhương, lục tuế hạn, thập nhị tuế nhất đại cơ. Phù thiếu, nhị thập bệnh nông, cửu thập bệnh mạt. Mạt bệnh tắc tài bất xuất, nông bệnh tắc thảo bất tịch hĩ. Thướng bất quá bát thập, há bất giảm tam thập, tắc nông mạt câu lợi, bình thiếu tề vật, quan thị bất phạp, trị quốc chi đạo dã. Tích trước chi lí, vụ hoàn vật, vô tức tệ. Dĩ vật tương mậu, dị hủ bại nhi thực chi hoávật lưu, vô cảm cư quý. Luận kì hữu dư bất túc, tắc tri quý tiện. Quý thướng cực tắc phản tiện, tiện há cực tắc phản quý. Quý xuất như phấn thổ, tiện thủ như châu ngọc. Tài tệ dục kì hành như lưu thuỷ.

          旱则资舟, 水则资车, 物之里也. 六岁穰, 六岁旱, 十二岁一大饥. 夫粜, 二十病农, 九十病末. 末病则财不出, 农病则草不辟矣. 上不过八十, 下不减三十, 则农末俱利, 平粜齐物, 关市不乏, 治国之道也. 积著之理, 务完物, 无息币, 以物相贸, 易腐败而食之货勿留, 无敢居贵. 论其有余不, 则知贵贱. 贵上极则反贱, 贱下极则反贵. 贵出如粪土, 贱取如珠玉. 财币欲其行如流水.  

(Lúc hạn hán thì mua thuyền, lúc nước lớn thì mua xe, đó là phù hợp với quy luật phát triển của sự vật. Nhìn chung, cứ 6 năm thì được mùa, 6 năm thì bị hạn, 12 năm thì bị đói kém một lần. Phàm xuất bán lương thực, giá mỗi đấu 20 tiền thì nông dân bị tổn thất, giá mỗi đấu 90 tiền thì thương nhân bị tổn thất. Thương nhân mà tổn thất thì tiền tài không thể lưu thông, nông dân mà bị tổn thất thì ruộng đồng sẽ hoang vu. Giá lương thức cao nhất không quá 80 tiền, thấp nhất không dưới 30 tiền, thế thì nông dân và thương nhân đều được lợi. Lương thực bình giá xuất bán, đồng thời điều chỉnh vật giá các thứ khác, thuế thu được và thị trường đều không thiếu thốn, đó là đạo trị quốc. Còn như tích trữ hàng hoá, cốt ở chỗ hàng hoá hoàn hảo, không nên vì nhu cầu lợi tức. Mua bán hàng hoá, phàm những loại dễ hư hỏng không nên để lâu, chớ mạo hiểm tích trữ để chờ cao giá. Nghiên cứu tình hình thương phẩm quá dư hoặc thiếu thốn, phải biết đạo lí mắc rẻ. Vật giá cao đến cực điểm, thì sẽ trở nên rẻ mạt; vật giá rẻ đến cực điểm sẽ trở nên cao quý. Khi giá cao đến cực điểm nên kịp thời bán ra, xem như phấn thổ; khi giá rẻ đến cực điểm nên kịp thời mua vào, xem như châu ngọc. Sự lưu thông tiền tệ luân chuyển xoay vòng như nước chảy vậy.)

          (Dịch theo https://zhidao.baidu.com/question/16030263)

          Năm 478 trước công nguyên, Việt Vương thống lĩnh quân Việt đột kích nước Ngô, hai bên đại chiến tại Lạp Trạch 笠泽, quân Ngô hoảng hốt tháo chạy,

quân Việt phía sau la hét truy kích, thắng lợi ở trước mắt. Năm 475 trước công nguyên, quân Việt bao vây thành Cô Tô 姑苏, bao vây suốt 3 năm. Đến năm 473 trước công nguyên, quân Ngô lương thực bị đứt tuyệt, Phù Sai nấp trên núi Cô Tô. Quân Việt công phá thành Cô Tô giống như nước triều tràn vào.

          Ngô Vương Phù Sai đến trước mặt Việt Vương Câu Tiễn, cầu xin:

          - Thần Phù Sai, từng tại núi Cối Kê đắc tội với đại vương, nhưng Phù Sai không dám trái thiên mệnh, vì thế đạ vương được phục quốc. Mong đại vương xá miễn tội cho thần.

          Việt Vương Câu Tiễn nhìn thấy bộ dạng Phù Sai như thế, nghĩ đến tình cảnh của mình năm nào, định đáp ứng thỉnh cầu của Phù Sai, Phạm Lãi liền can rằng:

          - Sự việc năm đó, là ý trời đem nước Việt giao cho nước Ngô, nhưng nước Ngô không tiếp nhận, không thể oán người khác được. Đại vương đã mưu tính 22 năm, cuối cùng có cơ hội chiếm lấy nước Ngô. Lẽ nào ngài cũng định trái ý trời sao? Trời ban cho ngài món đồ, nếu ngài không nhận, thì đừng có trách trời vô tình. ....

                                                                        (còn tiếp)

                                                                 Huỳnh Chương Hưng

                                                                 Quy Nhơn 27/7/2021

Nguyên tác

PHẠM LÃI

范蠡

Trong quyển

HỔ CHI UY

虎之威

Tác giả: Hàn Tố Văn 韩素文

Bắc Kinh: Trung Quốc Trường An xuất bản xã, 2006.

Previous Post Next Post