Dịch thuật: Gian nan thuỳ vị hoạ chinh phu (87) (Đặng Trần Côn: Chinh phụ ngâm)

 

GIAN NAN THUỲ VỊ HOẠ CHINH PHU (87)

艱難誰為畫征夫

Qua gian nan, ai vẽ tượng cho chinh phu

          Câu này lấy điển từ Kì Lân các 麒麟阁, nơi treo tranh tượng các công thần thời Tây Hán. Kì Lân các toạ lạc trong cung Vị Ương 未央 chủ yếu dùng để tàng trữ tư liệu ghi chép các đời cùng những văn kiện lịch sử bí mật. Vào khoảng năm Nguyên Thú 元狩, Hán Vũ Đế 汉武帝 săn được một con kì lân nên đã đặt tên gác như thế. Năm Cam Lộ 甘露 thứ 3 (năm 51 trước công nguyên), nhân vì Hung Nô quy hàng triều Hán, Hán Tuyên Đế Lưu Tuân 汉宣帝刘询 nhớ lại những bề tôi có công ngày trước đã phò tá, bèn sai người hoạ hình 11 vị công thần treo trong Kì Lân các để tỏ ý kỉ niệm và biểu dương, xưng là Kì Lân các thập nhất công thần麒麟阁十一功臣.

https://baike.baidu.com/item/%E9%BA%92%E9%BA%9F%E9%98%81/10169820

          Đời sau có Vân Đài các 云台阁 và Lăng Yên các 凌烟阁.

          Vân Đài các 云台阁. Thời Hán Quang Vũ Đế Lưu Tú 汉光武帝刘秀 có 28 vị đại tướng công lao lớn nhất, năng lực mạnh nhất giúp ông trùng hưng giang sơn, kiến lập chính quyền Đông Hán. Năm Vĩnh Bình 永平 thứ 3 nhà Đông Hán (năm 60), Hán Minh Đế Lưu Trang 汉明帝刘庄 sai người hoạ hình 28 vị đại tướng treo trong Vân Đài các, xưng là Vân Đài nhị thập bát tướng 云台二十八将.

https://baike.baidu.com/item/%E4%BA%91%E5%8F%B0%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%85%AB%E5%B0%86/4191084

          Lăng Yên các 凌烟阁. Năm Trinh Quán 贞观 nhà Đường, để kỉ niệm các công thần lúc ban đầu cùng phò tá giành lấy thiên hạ, Đường Thái Tông 唐太宗sai hoạ gia Diêm Lập Bản 阎立本hoạ tượng 24 vị công thần treo trong Lăng Yên các, xưng là Lăng Yên các nhị thập tứ công thần凌烟阁二十四公臣.

https://baike.baidu.com/item/%E5%87%8C%E7%83%9F%E9%98%81%E4%BA%8C%E5%8D%81%E5%9B%9B%E5%8A%9F%E8%87%A3

          Trong Tái hạ khúc 塞下曲 (bài 3) của Lí Bạch 李白có câu:

Công thành hoạ Lân các

功成画麟阁

(Công đã thành hoạ tượng treo trong Kì Lân các)

          Theo ý riêng, cả 2 câu 86 và 87:

Cẩm trướng quân vương tri dã vô

Gian nan thuỳ vị hoạ chinh phu

錦帳君王知也無

艱難誰為畫征夫

 ý nói: Quân vương nơi trướng gấm có biết đến nỗi gian lao vất vả của các chiến sĩ, có ghi nhớ công lao của họ không?

Câu 87 này, bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của Đoàn Thị Điểm là:

Trạng chinh phu ai vẽ cho nên (82)

Trong Chinh phụ ngâm khúc của Vân Bình Tôn Thất Lương, nxb Tân Việt, in năm 1953 là:

Mặt chinh phu ai vẽ cho nên

                                                                            Huỳnh Chương Hưng

                                                                             Quy Nhơn 19/7/2021

Previous Post Next Post