THĂM NƠI Ở CỦA ĐẠI VŨ
Tư Mã
Thiên 司马迁 ngồi
thuyền thuận theo Trường giang 长江đi xuống, đến hồ
Bành Lãi 彭蠡, đi qua huyện Hấp 歙,
rồi đến Sơn Âm 山阴 (nay
là Thiệu Hưng 绍兴 Chiết Giang 浙江), xuống phía nam đến
núi Cối Kê 会稽.
Cối Kê 会稽, ý nghĩa chính là “hội kế” 会计.
Đại Vũ 大禹từng tại nơi đây đại hội chư hầu, tổng kết công trình
trị thuỷ, biểu dương người có công, đồng thời tính toán tỉ lệ thuế ruộng.
Đến Cối
Kê, Tư Mã Thiên cảm thấy những truyền tụng của mọi người đối với Đại Vũ càng
nhiều hơn, khiến nhận thức của Tư Mã Thiên đối với nhân vật truyền kì này càng
hoàn chỉnh và phong phú lên.
Đại Vũ 大禹vốn là huyền tôn của Hoàng Đế 黄帝,
tôn tử của Chuyên Húc 颛顼, sinh ra tại núi Thạch
Nữu 石纽Tây Khương 西羌 (nay là tỉnh Tứ Xuyên 四川).
Phụ thân là ông Cổn 鲧, khi Nghiêu Đế 尧帝đương
chính chỉ là một bình dân. Chính vào lúc Hoàng hà thao thao tuôn chảy, có người
tiến cử ông Cổn cho Nghiêu Đế gánh vác việc trị thuỷ. Sau khi ông Cổn đảm nhậm
công việc, 9 năm phấn đấu nhưng không thành công, Hoàng hà vẫn gầm thét. Nghiêu
Đế phái ông Thuấn 舜 đi
kiểm tra công việc, phát hiện ông Cổn dùng biện pháp ngăn chận chỉ là uổng phí
công lao. Ông Thuấn không mềm tay, giết chết ông Cổn tại Vũ sơn 羽山 ...
Sau khi
ông Thuấn giết ông Cổn, tuyển chọn được Đại Vũ tiếp tục trị thuỷ. Đại Vũ tiếp
nhận qua công việc trọng đại đó, tình cảnh phụ thân thất bại bị giết lập tức hiện
ra trước mắt, trở thành ngọn roi giục ông ra sức phấn đấu. Trong gian khổ khó
lường, gặp đất liền thì giong xe, gặp nước thì đi thuyền, bùn lầy thì dùng ván
trượt bùn, leo núi thì mang giày đinh, dụng cụ đo đạc luôn ở bên cạnh, chân in
dấu khắp đất Hoa Hạ. Trong quá trình trị thuỷ, Đại Vũ tổng kết kinh nghiệm, áp
dụng biện pháp khơi giòng, trị nạn hồng thuỷ rất hiệu quả. Trong 13 năm, Đại Vũ
luôn sống ngoài đồng, ba lần đi ngang qua nhà mà không vào, sợ trễ nãi việc lớn
.....
Trải
qua mấychục năm nỗ lực phấn đấu, cơ bản hình thành một mạng lưới thuỷ lợi bao
trùm cả nước. Từ đó bách tính không còn chịu cảnh khổ thuỷ tai, khắp 9 châu đã
hiện rõ cảnh tượng phồn vinh.
Thuấn Đế
vô cùng tán thưởng Đại Vũ, chọn ông làm người tiếp nối đế vị.
Đại Vũ
sống rất kiệm phác. Có người tên là Nghi Địch 仪狄 phát minh ra
cách làm rượu, đã đem một vò rượu ngon dâng lên cho ông. Đại Vũ sau khi uống
qua một hớp, không những không khen thưởng Nghi Địch, mà ngược lại còn trách. Đại
Vũ nói rằng:
- Mĩ vị
như thế, tuy có thể làm ngon miệng, tươi mát da dẻ, nhưng ngày sau tất sẽ có
người nhân vì tham muốn hưởng thụ mà làm mất nước.
Từ đó Đại
Vũ không bao giờ uống qua rượu.
Sau 10
năm Đại Vũ tiếp ngôi vị trị lí đất nước, khi đi tuần sát đông hải, đã chết già
tại núi Cối Kê và được an tang tại nơi đó.
Tại núi
Cối Kê, Tư Mã thiên từng đi thăm nơi ở của Đại Vũ. Đó là một sơn động thâm u,
nghe nói Đại Vũ từng thám hiểm nơi đây. Núi Cối Kê vốn có tên là Đồ sơn 涂山, tương truyền Đại Vũ năm đó đã hội kiến chư hầu thiên
hạ tại nơi đây, tính toán thuế khoá bao nhiêu mà họ phải giao nộp, nhân đó mởi
đổi tên thành núi Cối Kê 会稽. Trên núi này còn
lưu lại Vũ Vương miếu 禹王庙, dưới núi còn có
lăng mộ của ông.
Tư Mã Thiên
ngoài khảo sát thực địa các truyền thuyết về Đại Vũ ra, còn nghe được câu chuyện
“ngoạ tân thường đảm” 卧薪尝胆 (nằm gai nếm mật) của Việt Vương Câu Tiễn 越王勾践 ở
nơi đây.
Rời núi Cối Kê, Tư Mã Thiên ngồi thuyền tiến lên phía bắc bờ đông của Thái hồ 太湖, đến huyện Ngô 吴 (nay là Tô Châu 苏州) thăm Cô Tô 姑苏 ở phía đông nam huyện Ngô. Ông men theo Cửu khúc lộ 九曲路 do Ngô Vương Hạp Lư 吴王阖闾 kiến tạo, lên đến Cô Tô đài 姑苏台, nhìn cảnh sắc Ngũ hồ 五湖 ở xa xa, tưởng tượng tình hình giao chiến giữa nước Ngô nước Việt. Sau đó, Tư Mã Thiên men theo sông Tùng Giang 淞江 đi xuống, đến đất Thân 申 (nay là vùng Thượng Hải 上海), tham quan di cung cựu thành của Xuân Thân Quân 春申君 nước Sở - một trong tứ đại công tử thời Chiến Quốc.
Chú của người
dịch
1- Chiến Quốc tứ đại công tử:
- Mạnh
Thường Quân Điền văn 孟尝君田文 nước Tề
- Bình
Nguyên Quân Triệu Thắng 平原君赵胜 nước Triệu
- Tín Lăng
Quân Nguỵ Vô Kị 信陵君魏无忌 nước
Nguỵ
- Xuân
Thân Quân Hoàng Hiết 春申君黄歇 nước Sở
(Chữ 歇, Hán Việt tự điển của Thiều Chửu có âm là HIẾT; Từ điển Hán Việt văn ngôn dẫn chứng của Nguyễn Tôn Nhan có âm là YẾT.)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 27/6/2021
Nguồn
TƯ MÃ THIÊN
司马迁
Tác giả: Đặng
Tương Tử 邓湘子
Triết Giang thiếu niên nhi đồng xuất bản xã, 2006.