LANG CỐ THIẾP HỀ HÀM DƯƠNG (62)
郎顧妾兮咸陽
Chàng từ Hàm Dương ngoái đầu nhìn thiếp
Hàm
Dương 咸陽 / 咸阳:
Là đô thành của “Tần đế quốc”, vương triều phong kiến đầu tiên của Trung Quốc,
và cũng là cố đô nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc. Thời Chiến Quốc, Tần Hiếu
Công 秦孝公 năm thứ 12 (năm 350 trước công nguyên), đô thành nước Tần sau 9 lần dời, cuối
cùng định đô tại Hàm Dương. Tần Vương Chính 秦王政 năm thứ 26 (năm 221 trước công
nguyên), diệt 6 nước, kiến lập đế quốc trung ương tập quyền thống nhất đầu tiên
trong lịch sử Trung Quốc, Hàm Dương trở thành trung tâm chính trị, kinh tế, văn
hoá của đế quốc Tần.
Về tên gọi Hàm Dương, có thuyết cho rằng:
Thời cổ, phía bắc của sông là dương; phía nam của núi là dương. Hàm Dương ở vào
vị trí phía nam núi Cửu Tông 九嵕, phía bắc Vị hà 渭河 ; núi và sông đều là dương nên có
tên Hàm Dương (“hàm” 咸 có nghĩa là đều). Một thuyết khác
cho rằng: Thương Ưởng 商鞅 đã đặt hai tên Hàm Hanh 咸亨 và Dương Lí 阳里 ở đây. Năm 350 trước công
nguyên, Tần Hiếu Công 秦孝公 đã hợp nhất hai tên này lại thành
“Hàm Dương”.
“Hàm Dương” ở đây theo ý riêng, tác giả
Đặng Trần Côn chỉ mượn từ, không phải thực
chỉ.
Câu 62 này, bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của
Đoàn Thị Điểm là:
Chốn Hàm kinh chàng còn ngoảnh lại (57)
Trong Chinh phụ ngâm khúc của Vân Bình Tôn Thất Lương, nxb Tân Việt, in
năm 1953 là:
Chốn Hàm DƯƠNG chàng còn NGẢNH lại
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 27/6/2021