THÁI SƠN NHẤT TRỊCH KHINH HỒNG MAO (23)
泰山一擲輕紅毛
Sinh mệnh như non Thái, quăng nhẹ tựa lông hồng
Tư Mã
Thiên 司马迁 trong
Báo Nhậm An thư报任安书 có viết:
人固有一死, 或重于太山, 或轻于鸿毛, 用之所趋异也.
Nhân cố hữu nhất tử, hoặc trọng vu Thái sơn, hoặc khinh vu hồng mao, dụng
chi sở xu dị dã.
(Mỗi người đều một lần chết.
Có người chết đi, giá trị của sinh mệnh họ nặng hơn núi Thái; có người chết đi,
giống như một chiếc lông nhẹ nhàng bay đi. Đó là nhân vì sự truy cầu của mỗi
người không giống nhau.)
(Đặng
Tương Tử 邓湘子: Tư Mã Thiên司马迁. Chiết Giang
Thiếu niên nhi đồng xuất bản xã, 2006)
Câu “Thái sơn nhất trịch khinh
hồng mao” trong Chinh phụ ngâm xuất xứ
từ bài Kết miệt tử 结袜子của Lí Bạch 李白:
Yên
Trúc trung trí diên ngư ẩn đao
Cảm quân ân trọng hứa quân mệnh
Thái sơn nhất trịch khinh hồng mao
燕南壮士吴门豪
筑中置铅鱼隐刀
感君恩重许君命
泰山一掷轻鸿毛
(Cao Tiệm Li hiệp sĩ nước Yên thời Chiến Quốc
và Chuyên
Một người bỏ chì vào ống trúc
để thích sát Tần Thuỷ Hoàng, một người giấu dao vào bụng cá để thích sát Ngô
Vương Liêu
Vì ân
tình sâu nặng của họ mà dùng sinh mệnh của mình để báo đáp
Sinh mệnh
đó vốn nặng như núi Thái mà có lúc cũng xem nhẹ như lông hồng chẳng tiếc)
Bản Chinh phụ ngâm Hán Nôm hợp tuyển chữ “hồng” trong “hồng mao” in là 紅.
Câu 23 này, bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của
Đoàn Thị Điểm là:
Gieo thái sơn nhẹ nữa hồng mao (22)
Bản Chinh phụ ngâm khúc của Vân Bình Tôn Thất Lương, nxb Tân Việt, in
năm 1953 là:
Gieo Thái sơn nhẹ TỰA hồng mao
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 07/6/2021