PHỤ MẪU QUAN
“Phụ mẫu
quan” 父母官 (quan
Phụ mẫu) là từ tôn xưng của bách tính đối với Châu quan, Huyện quan ở Trung Quốc
thời cổ.
Theo
ghi chép trong Hán thư – Tuần lại truyện 汉书- 循吏传, vào thời Nguyên Đế 元帝 triều Tây Hán,
có vị Thái thú quận Nam Dương 南阳 là Thiệu Tín Thần 召信臣,
tự Ông Khanh 翁卿, người Thọ Xuân 寿春 Cửu Giang 九江. “kì trị thị dân như tử” 其治视民如子 (người này lúc
cai trị, coi nhân như con), khuyến khích nghề nông tang, bỏ ngọn lấy gốc, việc
chính trị siêng năng cần mẫn có kế mưu, “hiếu vị dân hưng lợi” 好为民兴利 (ham
làm điều lợi cho dân), ra sức khuyên bách tính làm giàu. Ông còn đích thân chỉ
đạo cày cấy, thường đến ruộng đồng, ở lại nhà dân, rất ít khi được an nhàn.
“Bách tính quy chi, hộ khẩu tăng bội, đạo tặc ngục tụng suy chỉ” 百姓归之, 户口增倍, 盗贼狱讼衰止 (Bách
tính đến với ông, hộ khẩu tăng lên gấp bội, nạn trộm cướp thưa kiện không còn)
“lại dân tín ái Tín Thần” 吏民信爱信臣 (kẻ lại và dân đều tin yêu Tín Thần), tôn ông là “Thiệu
phụ” 召父.
Đến thời
Vũ Đế 武帝triều Đông Hán, bách tính quận Nam Dương 南阳lại nghinh đón vị Thái thú Đỗ Thi 杜诗. Trong Hậu Hán
thư – Đỗ Thi truyện 后汉书 - 杜诗传 có
chép, Đỗ Thi 杜诗 tự
Quân Công 君公 ,
khi đảm nhậm chức Quận công tào 郡公曹, yêu dân như con,
mọi việc đều thay bách tính làm chủ, bách tính trong toàn quận, nhà nhà lương
thực đều dư dả, quần áo đều đủ đầy. Bách tính so ông với vị Thái thú tiền nhiệm
là Thiệu Tín Thần, nói rằng, “tiền hữu Thiệu phụ, hậu hữu Đỗ mẫu” 前有召父, 后有杜母 (trước có cha Thiệu, sau có mẹ Đỗ). Từ đó, từ tôn xưng
“Phụ mẫu quan” 父母官 hậu
thế được lan truyện rộng rãi.
Văn học
gia Vương Vũ Xứng 王禹偁đầu thời Tống trong bài Trích cư cảm sự 谪居感事 có viết:
Vạn gia hô phụ mẫu
万家呼父母
(Muôn nhà đều gọi là phụ mẫu)
Tự chú rằng:
Dân gian đa hô Huyện lệnh vi Phụ mẫu
quan
民间多呼县令为父母官
(Dân gia đa phần đều gọi quan Huyện lệnh là Phụ mẫu
quan)
Đó có thể là ghi chép tương đối sớm về từ “Phụ mẫu quan”.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 19/6/2021
Nguồn
BẤT KHẢ BẤT TRI ĐÍCH 3000 CÁ VĂN HOÁ THƯỜNG THỨC
不可不知的 3.000
个文化常识
Biên soạn: Tinh Hán 星汉
Bắc Kinh: Trung Quốc Hoa Kiều xuất bản xã, 2010