KIM PHỤNG BAN CHIẾU Ở THIÊN AN MÔN
Điển lễ
long trọng nhất cử hành trước Thiên An Môn 天安门chính
là nghi thức “Kim phụng ban chiếu” 金凤颁照. Kim phụng ban
chiếu là phát minh của Hậu Triệu đế vương Thạch Hổ 石虎 thời Thập Lục
Quốc, ông ta “an chiếu thư ngũ sắc chỉ, tại mộc phụng chi khẩu” 安诏书五色纸, 在木凤之口 (đem chiếu thư viết trên giấy ngũ sắc, đặt nơi miệng
chim phụng làm bằng gỗ), từ trên lầu thả xuống, biểu thị ban chiếu thiên hạ. Đời
sau học theo, dần phát triển thành nghi thức phiền phức. Trong Nhật hạ cựu văn khảo 日下旧文考 có chép:
Phàm quốc gia đại khánh, đàm ân, tuyên chiếu
thư vu lâu thượng, do đoá khẩu chính trung, thừa dĩ đoá vân, thiết kim phụng
hàm nhi há yên.
凡国家大庆, 覃恩, 宣诏书于楼上, 由垛口正中, 承以朵云, 设金凤衔而下焉.
(Phàm gặp
điển lễ long trọng của quốc gia, hoặc lúc quảng thi ân trạch, tuyên chiếu thư
trên lầu, từ đoá khẩu (1) ở chính giữa, kim phụng miệng ngậm chiếu
thư bay xuống có đoá vân nghinh đón.)
Hai đời
Minh Thanh, phàm gặp khánh điển quốc gia, tân hoàng đế tức vị, hoàng đế kết
hôn, sách lập hoàng hậu, đều cử hành nghi thức “ban chiếu” ở Thiên An Môn 天安门. Trước lúc cử hành nghi thức, bộ Công chuẩn bị trước
thiết trí Tuyên chiếu đài 宣诏台 có hoàng án tại đoá khẩu chính giữa, đồng thời chuẩn bị
“kim phụng đoá vân” 金凤朵云 (tức
một con chim phụng hoàng điêu khắc bằng gỗ phủ sắc kim hoàng và chiếc khay gỗ
chạm khắc hình đám mây). Chiếu thư đặt trên hoàng án ở Thái Hoà Điện 太和殿, sau khi hoàng đế đóng ngự tỉ, trải qua một loạt những
nghi lễ phiền phức, Thượng thư bộ Lễ sẽ dùng khay hình đám mây tiếp nhận chiếu
thư, bưng ra khỏi Thái Hoà điện, tạm để trong long đình ngoài Ngọ Môn, sau đó
dưới sự hướng dẫn của đội nghi trượng và đội nhạc, khiêng long đình lên thành
lâu Thiên An Môn, tiếp đó đem chiếu thư đặt trên hoàng án ở Tuyên chiếu đài.
Tuyên chiếu quan lên đài đứng quay mặt về hướng tây, tuyên đọc chiếu thư. Lúc
này, ở phía nam Kim Thuỷ Kiều 金水桥 dưới Thiên An Môn,
văn võ bách quan và các kì lão theo quan vị sắp thành hàng, hướng về phía bắc
hành đại lễ tam quỵ cửu khấu.
Chiếu
thư đọc xong, Phụng chiếu quan đem chiếu thư cuộn lại, đặt nơi miệng kim phụng
bằng gỗ, dùng chỉ màu buộc “kim phụng” 金凤,
từ đoá khẩu chính giữa từ từ thả xuống. Dưới thành lâu sớm đã có quan viên bộ Lễ
hai tay bưng “đoá vân” 朵云đợi ở đó, như vậy
chiếu thư trong miệng “kim phụng” cũng rơi xuống mâm, đó chính là “vân bàn tiếp
chiếu” 云盘接诏.
Sau khi tiếp chiếu, chiếu thư vẫn để trở lại trong long đình trước Thiên An Môn, sau đó lọng vàng, nghi trượng, đội nhạc đi trước dẫn đường, rầm rầm rộ rộ ra khỏi Đại Minh Môn 大明门 hoặc Đại Thanh Môn 大清门, đưa đến nha môn bộ Lễ. Lúc này, Thượng thư bộ Lễ sớm đã từ Tả môn Trường An 长安 đi nhanh về nha thự bộ Lễ quỳ trước cổng để nghinh đón chiếu thư, đồng thời đem chiếu thư cung kính đặt nơi đại đường, hành lễ tam quỵ cửu khấu. Tiếp sau đó, dùng giấy vàng chép chiếu thư thành một số phần, phân cho các nơi, ban cáo thiên hạ.
Chú của người
dịch
1- Đoá khẩu 垛口: Trên đỉnh thành tường có xây thêm một thành tường cao tới ngực, thành tường này xây thành hình 凹凸 để quân lính tiện quan sát quân địch, đồng thời quân địch cũng không dễ dàng bắn tên trúng lính trên thành tường.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 27/4/2021
Nguồn
ĐỒ GIẢI CỐ CUNG
图解故宫
Tác giả: Định Giới 定界
Bắc Kinh: Bắc Kinh xuất bản xã, 2018