XUẤT NHÂN ĐẦU ĐỊA
出人头地
VƯỢT HƠN MỌI NGƯỜI
Giải thích: Chỉ người tài cao hơn người khác, nổi trội hơn người thường, cũng nói là “xuất nhất đầu địa” 出一头地.
Xuất xứ: Nguyên . Thoát Thoát đẳng: Tống sử - Tô Thức truyện 宋史 - 苏轼传.
Tô Đông Pha 苏东坡 lúc còn nhỏ do mẫu thân họ Trình 程 đích thân dạy học. Có một lần, Tô Đông Pha đọc Phạm Bàng truyện 范滂传 thời Đông Hán, nghĩ tới cuộc đấu tranh giữa Phạm Bàng trung thành với kẻ hoạn quan hại nước, cuối cùng bị chết oan trong ngục, không ngăn được lòng thương cảm nên than dài. Tô Đông Pha hỏi mẫu thân:
- Sau
này, nếu con làm Phạm Bàng , mẹ có đồng ý không?
Bà mẹ đáp rằng:
- Con
có thể làm Phạm Bàng, mẹ lẽ nào không thể làm mẫu thân của Phạm Bàng?
Lúc Tô Đông Pha gần 20 tuổi, đã tinh thông các loại kinh văn sử thư, đồng thời hằng ngày kiên trì viết, hễ cầm bút là viết cả mấy ngàn chữ.
Năm Gia Hựu 嘉祐 thứ 2, Tô Đông Pha tham gia kì thi do Lễ bộ tổ chức, trong bài văn có nói đến hình luật của triều đình không chỉ là trừng trị hủ bại gian ác, mà còn tưởng thưởng người trung hậu. Quan chủ khảo Âu Dương Tu 欧阳修 sau khi thấy được vô cùng kinh ngạc vui mừng, rất muốn định lấy đỗ đầu, nhưng lại ngờ là bài của môn khách của mình là Tăng Củng 曾巩 viết. Để tránh hiềm nghi nên lấy đỗ vị thứ thứ hai. Tiếp đó ông lại lấy nghĩa lí của Xuân Thu 春秋 để thi tiếp, Tô Đông Pha lại đỗ đầu.
Sau khi Tô Đông Pha diện thí tại điện Kim Loan 金銮do hoàng đế đích thân ra đề lại đạt thứ vị cao, liền mang bài văn của mình đi bái kiến Âu Dương Tu. Âu Dương Tu cười nói với Mai Thánh Du rằng 梅圣俞:
- Chúng ta nên tránh người này, tương lai anh ta sẽ vượt hơn mọi người đấy (tha tương lai thị hội xuất nhân đầu địa đích - 他将来是会出人头地的).
Mọi người có mặt đều cười không tin, lại có nhiều nghị luận, nhưng thời gian dài về sau, mọi người mới tin phục.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 31/01/2021
Nguyên tác Trung văn
XUẤT NHÂN ĐẦU ĐỊA
出人头地
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại văn nghệ xuất bản xã, 2004