多读有益书 少交无益友
误用聪明, 何苦一生守拙; 滥交朋友, 不如终日读书
(围炉夜话)
ĐA ĐỘC HỮU ÍCH THƯ
THIỂU GIAO VÔ ÍCH HỮU
Ngộ dụng thông minh, hà khổ nhất sinh thủ
chuyết; lạm giao bằng hữu, bất như chung nhật độc thư.
(Vi lô dạ thoại)
ĐỌC NHIỀU SÁCH CÓ ÍCH CHỚ KẾT BẠN VÔ ÍCH
Thông minh mà dùng sai chỗ, chẳng bằng một đời giữ lấy cái ngu dại vụng về; tuỳ tiện kết giao bạn bè, chẳng bằng cả ngày đóng cửa đọc sách.
Phân tích và thưởng thức
Thông minh đương nhiên là tốt, nếu vận dụng thích đáng, không chỉ có thể tạo phúc cho bản thân mà còn có thể tạo phúc cho nhiều người. Nhưng, nếu một người thông minh mà tâm thuật bất chính, đem thông minh dùng vào chỗ không thích đáng, không chỉ khiến bản thân gặp hoạ hại mà còn khiến nhiều người nguy hại. Còn có một loại người, tự cho mình là thông minh mà không chịu nỗ lực, thông minh trở thành cái cớ để ham ăn mà biếng làm. “Thông minh phản bị thông minh ngộ” 聪明反被聪明误 (Thông minh lại bị thông minh làm hại). Nhân đó, những người chất phác thành thực lại đáng yêu hơn, họ lặng lẽ làm việc một cách cực nhọc, kiên nhẫn khiêm tốn, không đầu cơ để giành lấy cái khéo, không ồn ào để lấy lòng người khác, một đời bình thường nhưng lại rất vững vàng.
Người xưa có nói:
Độc học vô hữu, tắc cô lậu quả văn
独学无友, 则孤陋寡闻
(Chỉ biết học một mình mà không có bạn bè thì học thức
nông cạn, kiến văn ít ỏi)
Từ đó có thể thấy tính trọng yếu của việc kết giao bạn bè. Nhưng, nếu những bạn bè mà ta kết giao đều có phẩm cách thấp kém, những bạn bè rượu thịt không thể khuyến khích động viên nhau, qua lại với họ, sẽ lãng phí thời gian trong việc giao tiếp ứng thù, chẳng bằng đóng cửa đọc sách. Nhân vì, một quyển sách hay sẽ không để ta đồng lưu hợp ô, mà có thể giúp ta di dưỡng tính tình, tăng thêm kiến thức, đọc đến chỗ mà tâm linh cảm ứng, thì sự khoái lạc đó hoàn toàn không thua kém gì với việc được kết giao cùng bạn tốt. “Lương thư ích hữu” 良书益友 (sách hay bạn tốt) khiến ta vui thích, nhưng nếu không dụng tâm chọn lựa, thì sẽ biến thành “hoại thư lạm hữu” 坏书滥友 (sách xấu bạn hư).
Chú của người dịch
Vi lô dạ thoại 围炉夜话: là một tác phẩm nổi tiếng đời Thanh, tác giả là Vương Vĩnh Bân 王永彬. Vi lô dạ thoại có 221 tắc, đề cập nhiều phương diện như đạo đức, tu thân, độc thư, an bần lạc đạo, giáo tử, trung hiếu, cần kiệm … nêu rõ hàm nghĩa sâu xa: lập đức, lập công, lập ngôn đều lấy “lập nghiệp” làm gốc.Vi lô dạ thoại 围炉夜话cùng với Thái căn đàm 菜根谭, Tiểu song u kí 小窗幽记 được gọi chung là “xử thế tam đại kì thư”.
Vương Vĩnh Bân 王永彬:
Vương Vĩnh Bân tự Nghi Sơn 宜山, người đời gọi ông là Nghi Sơn tiên sinh 宜山先生, con cháu đời sau của họ Vương gọi ông là Nghi Sơn
công 宜山公. Cuộc đời ông trải qua 5 vương triều: Càn Long 乾隆, Gia Khánh 嘉庆, Đạo Quang 道光, Hàm Phong 咸丰, Đồng Trị 同治. Ông sinh ngày 23 tháng Giêng năm Nhâm Tí thời Càn
Long, mất ngày 25 tháng Giêng năm Kỉ Tị thời Đồng Trị, hưởng thọ 78 tuổi.
Nguồn http://baike.baidu.com/view/53686.htm
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 20/9/2020
Nguồn
VI LÔ DẠ THOẠI
围炉夜话
Tác giả: Vương Vĩnh Bân 王永彬
Thiểm Tây lữ du xuất bản xã, 2002.