ĐƯỜNG KHẨU (1)
Lầu canh hữu ý, lịch sử vô tình
Lập
Viên 立园là biệt thự kiểu viên lâm, do một Hoa Kiều tại Mĩ đã mất
là Tạ Duy Lập 谢维立 tiên
sinh kiến lập, công trình vừa có ý vị và sắc thái thanh thoát trong sáng của
phương tây, lại bảo lưu được sự cách điệu kiến trúc cổ sắc cổ hương của Trung
Quốc, vốn được tiếng khen là “Trung Quốc Hoa kiều viên lâm nhất tuyệt” 中国华侨园林一绝. Lập Viên đâu đâu cũng là thi đối doanh liên, xuất
phát từ thủ bút đại gia đại sư quốc học Lĩnh
Trừ kiến
trúc viên lâm, nét đặc sắc kiến trúc Đường Khẩu 塘口 mang tính đại
biểu nhất, còn có những lầu canh (điêu lâu 碉楼)
với hình dạng khác nhau. Lầu canh Đường Khẩu muôn hình vạn trạng, hình thức đa
dạng, vừa mang ý nghĩa văn hoá truyền thống Trung Quốc sâu sắc, lại mang hơi thở
văn hoá Âu Mĩ nồng đậm. Về phong cách kiến trúc, vừa có kiểu “ngạnh sơn đính” 硬山顶, “huyền sơn đính” 悬山顶 truyền thống
Trung Quốc, lại có yếu tố kiến trúc mang phong cách kiểu Gothic, kiểu Islam, kiểu
Baroque, kiểu Rococo, được tiếng khen là “linh nhân chấn hám đích kiến trúc nghệ
thuật trường lang” 令人震撼的建筑艺术长廊 (trường
lang nghệ thuật kiến trúc khiến mọi người rung động).
Thôn Tự
Lực 自力 ở
bình nguyên Xung Tích 冲积, bờ tây sông Trấn Hải
Thuỷ 镇海水 của
chi lưu Đàm Giang 潭江, là nơi có quần thể lầu canh được bảo tồn hoàn chỉnh
nhất, hiện tồn 9 toà điêu lâu碉楼(lầu canh) và 6 toà
cư lư 居庐 (biệt
thự kiểu tây), trong đó nổi tiếng khắp xa gần có Long Thắng lâu 龙胜楼, Dưỡng Nhàn biệt thự 养闲别墅, Trúc Lâm lâu 竹林楼, Chấn An lâu 振安楼, Minh Thạch lâu 铭石楼 ... mỗi toà lầu
canh đều có một câu chuyện cảm động lòng người.
Nhìn
chung, lầu canh đều thiết kế lỗ châu mai, theo truyền thuyết là để phòng ngự thổ
phỉ đến cướp phá. Trước đó phối trí các loại công cụ như: đá có dạng trứng ngỗng,
nước có chất kiềm, súng bắn nước, sau này có súng do Hoa kiều từ nước ngoài mua
về, trong súng chứa nước có chất kiềm, đợi lúc thổ phỉ tiếp cận lầu thì nhắm đến
mắt của chúng mà bắn, mắt sau khi bị thương, sức chiến đấu của chúng sẽ tiêu
tan.
Chú của người
dịch
1- Trấn Đường Khẩu 塘口tại
trung bộ thành phố Khai Bình 开平tỉnh Quảng Đông 广东, cách thị khu 9km, phía bắc tiếp giáp với trấn Mã
Cương 马岗, trấn Sa Đường 沙塘,
phía tây tiếp giáp trấn Sa Hồ 沙湖 của thành phố Ân Bình 恩平.
Nơi đây là quê hương của Hoa kiều, cũng là quê hương của lầu canh và quê hương
của khúc nghệ 曲艺tức bộ môn nghệ thuật thuyết xướng.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 20/6/2020
Nguồn
KIM NHẬT YẾU KHỨ ĐÍCH 100 CÁ PHONG TÌNH TIỂU TRẤN
今日要去的 100 个风情小镇
Tác giả: Triệu Hiểu Ngọc 赵晓玉
Bắc Kinh: Bắc kinh liên hợp xuất bản công ti, 2017
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật