SỐ THÁI GIÁM TRONG TỬ CẤM THÀNH
Hậu kì
triều Minh, hoàng đế trường kì không ngó ngàng gì đến triều chính, nghe theo hoạn
quan chuyên quyền. Trong tình hình này, đội ngũ hoạn quan ngày càng bành trướng,
đạt đến cả hơn 10.000 người. Từ bài học của triều Minh, mấy vị hoàng đế tiền kì
triều Thanh tương đối sáng suốt, đối với thái giám quản thúc nghiêm. Để phòng
ngừa thái giám chuyên quyền, triều Khang Hi 康熙 thiết lập cơ cấu
Kính sự phòng 敬事房 quản
lí thái giám, quy định rõ chức trách. Dưới Kính sự phòng thiết lập hơn 120 nơi có
cơ cấu thái giám, mỗi nơi đều định số lượng, định chức trách, nhiệm vụ rõ ràng,
cụ thể. Do bởi công tác thái giám định điểm, định nhân, định nhiệm vụ, triều
Càn Long 乾隆 tổng
cộng dùng hơn 2600 thái giám, sau triều Hàm Phong 咸丰,
do bởi Viên Minh Viên 圆明园 bị cháy, thái giám của mấy triều hậu kì triều Thanh khoảng
2.000 người. Đại bộ phận thái giám Thanh cung có nguồn gốc từ các gia đình
nghèo khổ ở Hà Bắc 河北, cũng có con cháu đời sau của trọng phạm, họ từ 60 tuổi
xuống đến 10 tuổi phải chịu sự tàn hại sinh lí một cách tàn khốc, chiêu mộ hoặc
cưỡng bức làm thái giám trong cung, sống một cuộc sống chẳng khác gì trâu ngựa,
thậm chí bị giày vò đến mức chết sớm.
Cuối thời
nhà Thanh, Từ Hi Thái Hậu 慈禧太后 độc đoán chuyên hành, thế lực thái giám lại ngóc đầu dậy.
Lí Liên Anh 李莲英 do
vì giỏi chải tóc kiểu mới mà được sự sủng tín của Từ Hi, từ một thái giám
chuyên chải tóc được thăng làm tổng quản thái giám, về sau lại được đính đới 顶戴 (1) nhị phẩm.
Mấy chục năm trong hoàng cung ông can dự triều chính, gây dựng bè đảng, phản đối
Mậu Tuất biến pháp 戊戌 变法 (2), khiến
chính trị thời vãn Thanh càng thêm hủ bại.
Chú của người
dịch
1- Đính đới顶戴: Một loại trang
sức trên mũ của triều Thanh dùng để khu biệt phẩm cấp của quan viên.
2- Biến pháp Mậu
Tuất: 戊戌变法:
Mậu
Tuất biến pháp còn gọi là Bách nhật duy tân, Mậu Tuất duy tân, Duy tân biến
pháp, là phong trào cải cách chính trị vào năm Quang Tự 光绪 thứ 24 (1898) (11/6 – 21/9/1898). Chủ trương biến
pháp lần đó do Quang Tự đích thân lãnh đạo, nội dung chủ yếu là: Học tập phương
Tây, đề xướng văn hoá khoa học; cải cách chế độ chính trị, giáo dục; phát triển
nông công thương… Phong trào đã gặp phải sự phản đối quyết liệt của phái thủ cựu
mà đứng đầu là Từ Hy Thái Hậu 慈禧太后. Tháng 9 năm đó,
Từ Hy phát động chính biến, Quang Tự bị bắt giam, Khang Hữu Vi 康有为, Lương Khải Siêu 粱启超
lần lượt bỏ trốn sang Pháp và Nhật. Đàm Tự Đồng 谭嗣同,
và 5 người khác là Lâm Húc 林旭, Dương Nhuệ 杨锐, Dương Thâm Tú 杨深秀,
Lưu Quang Đệ 刘光第, Khang Quảng Nhân 康广仁
bị sát hại (6 người này được gọi là Mậu Tuất lục quân tử).
Biến
pháp chỉ trải qua 103 ngày, cuối cùng bị thất bại. Vì thế Mậu Tuất biến pháp
cũng còn gọi là Bách nhật duy tân.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 23/4/2020
Nguồn
TỬ CẤM THÀNH ĐÍCH THÁI GIÁM SỐ MỤC
紫禁城的太监数目
Trong quyển
ĐỒ GIẢI CỐ CUNG
图解故宫
Tác giả: Định Giới 定界
Bắc Kinh: Bắc Kinh xuất bản xã, 2018
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật