VĂN XƯƠNG ĐẾ QUÂN
Theo Sưu thần kí 搜神记
Văn
Xương Đế Quân 文昌帝君 còn
được gọi là Tử Đồng Tinh Quân 梓潼星君, Tử Đồng Đế Quân梓潼帝君, là vị thần quản lộc vị công danh của sĩ tử, thần bảo
hộ học vấn, văn chương, khoa cử của sĩ tử thời cổ ở Trung Quốc, trên quản các
loại tiên tịch của thiên giới, giữa quản thọ yểu hoạ phúc của nhân gian, dưới
quản sự luân hồi 18 tầng địa ngục.
Theo
truyền thuyết, Tử Đồng Đế Quân vốn là người ở Ngô Hội 吴会,
sinh vào đầu triều Chu , trải qua 73 lần đầu
thai chuyển thế, luôn làm quan lớn. Về sau vào cuối thời Tây Tấn tái độ giáng
sinh ở huyện Tử Đồng 梓潼 Tứ Xuyên 四川, họ Trương 张, tên Á Tử 亚子, còn gọi là Trương Thiện Huân 张善熏. Lúc Trương Á Tử thiếu niên, phẩm hạnh khác với người
thường, không thích vui đùa, thích sông núi thiên nhiên, có ý muốn ở ẩn. Ban
đêm trong phòng, thường cười một mình, toàn thân phát sáng. Hàng xóm trông thấy
lấy làm kì lạ, bèn lũ lượt kéo đến hướng Trương Á Tử cầu đảo, nhiều sự việc được
linh nghiệm. Sau, Trương Á Tử thăng thiên đăng tiên, Ngọc Hoàng Đại Đế giao cho
quản phủ Văn Xương Tinh Thần 文昌星神 đồng thời chủ quản lộc tịch chốn nhân gian, nhân đó mà
được xưng là Văn Xương Đế Quân文昌帝君.
Văn
Xương Đế Quân ung dung huệ nhan, cưỡi lừa trắng, bên cạnh có hai tiểu đồng là
Thiên Lung 天聋 (lung
là điếc - ND) và Địa Á 地亚 (á là câm – ND). Chọn hai tiểu đồng này thị hầu là vì
để tránh tình huống tiết lộ đề thi và tuyển chọn người. Người đương thời biết
Văn Xương Đế Quân chủ quản việc văn chương chốn nhân gian, thế là đua nhau dâng
cúng, có nhiều linh nghiệm. Đời Tống cực kì coi trọng khoa cử, phong khí phụng
thờ thần linh bảo hộ công danh ở các nơi rất thịnh. Miếu Trương Á Tử Tử Đồng Thần
ở đất Thục là linh nghiệm nhất, “sĩ đại phu quá thử, đắc phong tống vũ, tất chí
Tể tướng; Tiến sĩ quá chi, đắc phong nhi tất toàn điện khôi”. 士大夫过之, 得风送雨, 必至宰相; 进士过之, 得风而必全殿魁 (sĩ
đại phu đi ngang qua, gặp lúc có gió có mưa, tất sẽ làm quan đến chức Tể tướng;
Tiến sĩ đi ngang qua, gặp lúc có gió tất sẽ đỗ Trạng nguyên). Tương truyền
Vương An Thạch 王安石 lúc
nhỏ từng đi ngang qua từ đường Trương Á Tử, mưa gió nổi lên, về sau quả nhiên
ông ta làm đến chức Thừa tướng. Còn có một người họ Lí 李,
lúc nhỏ từng hướng đến Tử Đồng Thần cầu mộng, đêm đó, quả nhiên trong mộng thấy
đến Thiên Ninh quán 天宁观 ở
Thành Đô 成都, có một vị đạo sĩ chỉ vào viên ngói ở guồng dệt vải bảo
rằng lấy đó đặt tên tất sẽ thi đỗ. Thế là anh ta bèn đổi tên thành “Tri Ki” 知几, quả nhiên kì thi năm đó anh ta thi đỗ.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 30/01/2020
Nguyên tác Trung văn
VĂN XƯƠNG ĐẾ QUÂN
文昌帝君
Trong quyển
ĐẠO KINH CỐ SỰ
道经故事
Biên soạn: Dương Ngọc Huy 杨玉辉
Tứ Xuyên văn nghệ xuất bản xã,
2002
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật