NGÀY TẾT NGHINH ĐÓN HỈ THẦN
Trong
hoạt động lễ tục dân gian ngày tết, Hỉ thần 喜神
được mọi người thờ phụng. Mọi người thờ phụng Hỉ thần là để truy cầu cát lợi ,
vui vẻ. Ngày tết có nhiều tập tục bái thần, mồng 1 tháng Giêng “nghinh Hỉ thần”
迎喜神chính là một trong những tập tục đó.
Tương
truyền, Hỉ thần cùng chư thần vào ngày 30 tháng Chạp thăng thiên báo cáo sự việc
ở nhân gian, mồng 1 tháng Giêng trở về lại ăn tết. Nếu nhà ai nghinh đón Hỉ thần,
thì năm đó mọi việc sẽ thuận lợi, nơi nơi đều có hỉ sự, không mắc bệnh tật, tai
hoạ. Mồng 1 tháng Giêng xuất hành đi đến hướng có Hỉ thần để nghinh đón, ra cửa
gặp hỉ sự, cầu một năm khương ninh, đã thành một nghi thức dân tục ngày tết
trong dân gian Trung Quốc.
Mọi người
khi phụng tự Hỉ thần rất kĩ lưỡng.
Khu vực
Hoa bắc vào năm mới nghinh đón Hỉ thần, hướng đến phương vị Hỉ thần sở tại, vào
thời khắc nhất định xuất nghinh, thắp hương, đốt pháo, đánh theo heo dê, bắt
chước thời xưa dâng cúng con sinh, gọi là “tẩu Hỉ thần phương” 走喜神方.
Người
phương nam sau khi tế tổ, xem trong sách lịch hướng cát lợi, thắp đèn lồng,
mang bình rượu, dâng hương đốt pháo, mở cửa xuất hành, nghinh đón Hỉ thần, tục
gọi “xuất thiên phương” 出天方 hoặc “xuất hành” 出行;
vùng Chiết Giang 浙江 gọi
là “xuất đạo” 出导, vùng Thượng Hải 上海 gọi là “đâu Hỉ
thần phương” 兜喜神方. Phong tục Đài Loan 台湾theo
âm lịch, mồng 1 tháng Giêng khi ra khỏi cửa xuất hành, trước tiên phải đi về hướng
Hỉ thần, năm đó sẽ thuận lợi, tục gọi là “nghinh Hỉ” 迎喜.
Tục này nhằm xu cát, cầu thần linh phù hộ trong một năm bách sự thuận lợi.
Vùng
Thiệu Hưng 绍兴Chiết Giang 浙江có dân tục “tẩu Hỉ
thần phương” 走喜神方, mồng 1 tháng Giêng trước khi mở cửa xuất hành, phải
theo lịch tìm hướng Hỉ thần sở tại, sau đó theo hướng đó mà đi. Nếu lịch ghi “đại
lợi đông bắc, bất lợi tây nam” 大利东北, 不利西南, thì tại nhà mình xuất phát, nhắm hướng đông bắc mà
đi, không đi về hướng tây nam, nhằm cầu mong được Hỉ thần phù hộ, có được vận
may. Lỗ Tấn 鲁迅 trong
Trường minh đăng 长明灯có nói:
(Cát Quang) đồn thượng đích cư dân thị bất đại
xuất hành đích, động nhất động tựu tu tra hoàng lịch, khán na thượng diện thị
phủ tả trước ‘bất nghi xuât hành’; thảng một hữu tả, xuất khứ dã tu tiên tẩu Hỉ
thần phương, nghinh cát lợi.
(吉光) 屯上的居民是不大出行的, 动一动就须查黄历, 看那上面是否写著 ‘不宜出行’; 倘没有写, 出去也须先走喜神方, 迎吉利.
(Cư dân
thôn Cát Quang rất ít khi đi ra ngoài, hễ muốn đi thì giở hoàng lịch ra, xem thử trong đó có ghi câu ‘bất nghi
xuất hành’ 不宜出行 (không
nên xuất hành) hay không; nếu không ghi thì khi đi trước tiên đi hướng Hỉ thần,
để nghinh đón cát lợi).
Trong
thành Hồ Châu 湖州cũng có “tẩu Hỉ thần phương” 走喜神方, xuất môn nghinh “Hỉ thần’ 喜神, mong cả năm được
cát lợi. Vùng Vũ Hán 武汉 ngày tết có tập tục gọi là “xuất phương” 出方, từ ngày mồng 1, quần áo chỉnh tề, lấy rượu rưới xuống
đất, bái thiên địa gia thần, người trẻ bái bậc tôn trưởng, sau đó đốt pháo ra
khỏi cửa nghinh đón Hỉ thần, hoàng lịch cũ có ghi phương hướng của Hỉ thần năm
đó, theo hướng đó mà đi, hướng đến Hỉ thần bái lạy gọi là “xuất phương” 出方. Cuối đời Thanh đầu thời Dân Quốc, thi nhân nổi tiếng
ở Giang Âm 江阴 Kim Vũ Tường 金武祥 trong bài Trúc chi từ 竹枝词miêu tả ngày tết ở Vô Tích 无锡 mặc áo mới,
mang giày mới, đội mũ mới nghinh đón Hỉ thần:
Pháo trượng khai môn cựu lệ diên
Y quan tiên hướng Hỉ thần diên
Giao du thích tộc tranh tương yết
Xướng nhạ nhân nhân thuyết bái niên
炮仗开门旧例沿
衣冠先向喜神延
交游戚族争相谒
唱喏人人说拜年
(Đốt pháo mở cửa xuất hành noi theo lệ cũ
Áo mũ chỉnh tề trước tiên đi nghinh đón Hỉ thần
Gặp bà con thân tộc, tranh nhau bái yết
Người người vái chào chúc mừng năm mới)
Vùng
Sơn Tây 山西, vào lúc tiết xuân, tập quán dân gian chọn ngày tốt đầu
tiên, xuất hành ra vùng ngoại ô gọi là “nghinh hỉ tiết” 迎喜节, cũng gọi là “du Hỉ thần” 游喜神.
Lúc về lại nhà, người già có tập quán nhặt cành củi (sài 柴), nhằm có được hài âm với chữ “tài” 财, ngụ ý chiêu tài tiến bảo.
Vùng Lữ
Lương 吕梁 nghinh
Hỉ thần, thịnh hành tập quán cùng mời nhau ra ngoại ô uống rượu. Huyện Lâm 临đến nay vẫn còn lưu truyền bài ca Nghinh Hỉ thần, năm
1917 trong Lâm huyện chí 临县志 có chép bài Trúc
Chi từ 竹枝词:
Niêm hộ hồng tiên mặc sắc tân
Y quan ấp nhượng ái nhiên thân
Hương đăng đề xuất minh như hải
Đô hướng thôn tiền tiếp Hỉ thần
粘户红笺墨色新
衣冠揖让蔼然亲
香灯提出明如海
都向村前接喜神
(Giấy đỏ dán nơi cửa màu mực tươi mới
Áo mũ chỉnh tề gặp nhau vái chào hoà nhã thân mật
Hương đèn trương ra mênh mông như biển sáng trưng
Tất cả đều hướng đến trước thôn nghinh đón Hỉ thần)
Ngày
nghinh Hỉ thần, nhìn chung đều vào từ ngày mồng 5 tháng Giêng trở về trước, hướng
của Hỉ thần, căn cứ theo quyển Hiệp kỉ biện
phương thư 协纪辨方书. Còn có một cách nhận biết rất giản tiện, đó là hướng
nào mà gà trống gáy đầu tiên là hướng có Hỉ thần, có thể xuất hành.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 28/01/2020
Nguồn
QUÁ NIÊN NGHINH HỈ THẦN
过年迎喜神
Trong quyển
ĐỒ THUYẾT HỈ VĂN HOÁ
图说喜文化
Tác giả: Ân Vĩ 殷伟,
Trình Kiến Cường 程建强
Bắc Kinh: Thanh Hoa đại học xuất bản xã, 2013
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật