Dịch thuật: Hưởng phúc dữ cứu hoạ (Tiểu song u kí)



享福与救祸
    天欲祸人(1), 必先以微福骄之(2), 要看他会受(3); 天欲福人(4), 必先以微祸儆之(5), 要看他会救.
                                  (小窗幽记)

HƯỞNG PHÚC DỮ CỨU HOẠ
          Thiên dục hoạ nhân (1), tất tiên dĩ vi phúc kiêu chi (2), yếu khán tha hội thụ (3); Thiên dục phúc nhân (4), tất tiên dĩ vi hoạ cảnh chi (5), yếu khán tha hội cứu.
                                                                         (Tiểu song u kí)

Chú thích
1- Hoạ nhân 祸人: giáng hoạ cho người.
2- Kiêu chi 骄之: khiến cho người kiêu ngạo.
3- Thụ : tiêu thụ, tiếp nhận.
4- Phúc nhân 福人: ban phúc cho người.
5- Cảnh chi 儆之: khiến cho người cảnh giới.
          Cảnh thông với , cảnh giới.

Dịch nghĩa
HƯỞNG PHÚC VÀ CỨU HOẠ
          Trời muốn giáng hoạ cho một người nào đó, trước tiên thường ban cho họ một ít phúc, khiến họ khởi tâm kiêu mạn, mục đích là để xem thử họ tiêu thụ cái phúc đó như thế nào; Trời muốn ban phúc cho một người nào đó, trước tiên thường giáng cho họ một ít hoạ, khiến họ có lòng cảnh giới, mục đích là để xem thử họ có thể biết tự cứu tai hoạ đó không.

Phân tích và thưởng thức
          Trung Quốc cổ đại từ rất sớm đã có quan điểm biện chứng pháp, như Lão Tử 老子có nói:
Hoạ hề phúc sở ỷ, phúc hề hoạ sở phục.
祸兮福所倚, 福兮祸所伏
(Hoạ là chỗ dựa của phúc, phúc là chỗ nấp của hoạ)
          Hoạ phúc tương sinh, cả hai tương phản tương thành. Nếu một người có được một chút phúc phận mà đâm ra kiêu mạn, kiêu mạn đó chính là cái gốc của hoạ, khiến họ rốt cuộc không chỉ không thể hưởng phúc mà ngược lại có thể gặp phải hoạ hoạn. Nếu một người gặp phải chút hoạ mà biết cảnh giới, cho dù ngày sau hoạ tới, cũng có thể dựa vào đó mà tự cứu lấy mình, cuối cùng có được phúc phận. Nhân đó, mọi người cần phải biết rằng, có được phúc không được kiêu mạn, gặp phải hoạ chớ nên khổ sở, như vậy mới là hiểu được sâu sắc cái đạo hoạ phúc, chân chính có được hạnh phúc trong cuộc sống. Được phúc hay gặp hoạ, đó là ý trời, ý trời trước giờ rất cao khó mà hỏi tới. Chỉ cần chúng ta giữ cái tâm bình thường, cười một cách thanh thản tự nhiên đối với cuộc sống, chính là đã có được khí định thần nhàn, an độ bình sinh.

Chú của người dịch
Tiểu song u kí 小窗幽记 là tác phẩm ghi lại những cách ngôn tu thân xử thế do Trần Kế Nho 陈继儒biên soạn, thể hiện thái độ nhân sinh tích cực của nho gia về việc tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ. Tác phẩm này xưa nay được xem là giai tác về việc tu dưỡng bản thân.
          Toàn sách được chia làm 12 quyển:
     quyển 1: tập tỉnh 集醒     quyển 2: tập tình 集情     quyển 3: tập tiễu 集峭
     quyển 4: tập linh 集灵     quyển 5: tập tố 集素        quyển 6: tập cảnh 集景
     quyển 7: tập vận 集韵     quyển 8: tập kì 集奇        quyển 9: tập ỷ 集绮
     quyển 10: tập hào 集豪   quyển 11: tập pháp 集法  quyển 12: tập thiến 集倩
          Theo http://www.360doc.com/content
                   http://baike.baidu.com/view/147434.htm
          Tiểu song u kí được dùng ở đây do Lôi Phương 雷芳 chú dịch, Sùng Văn thư cục xuất bản năm 2007, sách này  không chia thành 12 quyển như ở trên.

Trần Kế Nho 陈继儒 (1558 – 1639): văn học gia, thư hoạ gia đời Minh, tự Trọng Thuần 仲醇, hiệu Mi Công 眉公, người Hoa Đình 华亭 Tùng Giang 松江 (nay là Tùng Giang Thượng Hải).
Trần Kế Nho lúc nhỏ đã thông minh, ông học rộng biết nhiều, giỏi cả thơ lẫn văn, về thư pháp theo Tô Thức 苏轼, Mễ Phế 米芾 nổi tiếng một thời. Khoảng những năm hai mươi mấy tuổi, ông tuyệt ý với khoa cử, ẩn cư tại Tiểu Côn sơn 小昆山, sau cất nhà tại Đông Xà 东佘 suốt ngày đóng cửa viết sách. Triều đình nhiều lần cho mời nhưng ông đều lấy cớ bệnh tật từ chối.
Trần Kế Nho cả một đời đọc rất nhiều, trứ thuật cũng đồ sộ phong phú. Tác phẩm của ông có Trần Mi Công toàn tập 陈眉公全集  truyền đời.

                                                                       Huỳnh Chương Hưng
                                                                       Quy Nhơn 15/6/2019

Nguyên tác
HƯỞNG PHÚC DỮ CỨU HOẠ
 享福与救祸
Trong quyển
TIỂU SONG U KÍ
小窗幽记
Tác giả: Trần Kế Nho 陈继儒
Chú dịch: Lôi Phương 雷芳
Sùng Văn thư cục, 2007.
Previous Post Next Post