VƯƠNG TIỄN
(kì 3)
Tần Vương
Chính 秦王政năm thứ 17, Lí Tư 李斯lập
kế hại chết Hàn Phi 韩非. Hàn Phi là kì tài trên đời, Tần Vương Chính đại nộ.
Lí Tư vội tiến cử Uý Liêu 尉缭người Đại Lương 大梁 nước Nguỵ. Nộ khí của Tần Vương Chính dần giảm, cho
triệu Vương Tiễn đến. Vương Tiễn nói rằng:
- Thần từ lâu đã nghe danh Uý Liêu, nhưng ông
ta ở tận nước Nguỵ, nhân tài khó có.
- Lí Tư nói, Uý Liêu hiện cư trú tại Hàm Dương.
Vương
Tiễn khuyên rằng:
- Đại vương, quả thực là trời giúp cường Tần!
Nếu Uý Liêu được nước khác dùng, đó là cường địch.
- Ta ra một ý chỉ, triệu ông ta đến.
- Uý Liêu không phải là hạng người bình thường,
lấy lễ khách quý của nước để mời, ông ta còn chưa chịu tới, huống hồ triệu kiến?
Đại Vương đích thân xuất mã đi!
Tần
Vương Chính, Vương Tiễn và Lí Tư ba người cùng đi gặp Uý Liêu. Gặp Tần Vương
Chính, Uý Liêu không chịu quỳ bái. Tần Vương Chính mời Uý Liêu ngồi chỗ trên,
tôn làm thầy, xin chỉ cuộc thế thiên hạ. Uý Liêu nói rằng:
- Quốc gia hưng vong đều quyết định ở quyền thần,
nếu muốn lợi dụng quyền thần, tất phải bỏ tiền ra. Đại vương tốn nhiều nhất là
30 vạn cân vàng, các nước sẽ bị diệt vong!
Tần
Vương Chính phong Uý Liêu làm thượng khách, phế bỏ lễ nghi quân thần, có việc
thì xin chỉ giáo, cùng ăn cùng ở. Đối với những việc đó, Uý Liêu vô cùng cảm
kích.
Một
ngày nọ, Vương Tiễn đơn độc đi cầu kiến. Uý Liêu nói rằng:
- Tôi biết ý của các hạ. Tôi thấy Tần Vương
mũi quá lớn, lông mày quá dài, vai nhô, tiếng tựa sài lang, tất tàn bạo thành
tính, khắc bạc quả ân, lúc có việc thì khuất thân với đối phương, sự việc qua
đi lập tức trở mặt thành cừu thù. Hàn Phi sánh quân vương với rồng, nói rằng dưới
cổ họng của rồng có vảy ngược, không đụng đến vảy ngược của rồng, quân vương
không trách tội, bằng ngược lại khó thoát khỏi cái chết.
Vương
Tiễn nói rằng:
- Tôi không muốn đụng đến cái vảy ngược của rồng,
nhưng lỡ không cẩn thận đụng đến thì phải làm sao?
Uý Liêu
bảo rằng:
- Khi ông ta cần đến ông, sẽ thuận theo ông,
nhưng ông không nên quá gần. Thiên hạ càng tiếp cận thống nhất, thì cơ hội ông
đụng đến vảy ngược của ông ta càng lớn. Đại phu Phạm Lãi 范蠡nước Việt có câu nói nổi tiếng: “Thỏ chết thì chó săn
cũng bị nấu, nước địch phá được thì mưu thần cũng chết”. Ông nên nắm chắc thời cơ tốt nhất thoái lui kịp thời. Trước
khi thoái lui, lúc không có công ông cần tranh thủ lập công; khi có công, ông
chớ có trong mắt không có ai; công lao nhỏ thì tranh thủ lập đại công; khi có
công lao to lớn, ông nên tìm cách giảm bớt công lao đó. Ông phải biết kết cục của
mình.
Vương
Tiễn quỳ bái tạ, nói rằng:
- Lời của tiên sinh, Vương Tiễn ghi nhớ trong
lòng.
Vương
Tiễn muốn bái Uý Liêu làm thầy, Uý Liêu nói rằng:
- Tôi đã là thầy của Tần Vương, nay ông muốn
bái tôi làm thầy, há chẳng phải là đụng đến cái vẩy ngược sao?
Vương
Tiễn nói rằng:
- Tiên sinh quả là kì nhân.
Ngày
hôm sau, Uý Liêu và các đệ tử không từ biệt mà ra đi. Tần Vương Chính sai người
tìm kiếm khắp nơi, bắt mấy trăm người ở chỗ Uý Liêu, nếu tìm không được Uý Liêu
sẽ đem họ ra xử trảm. Chẳng bao lâu, Uý Liêu trở về, nói với Tần Vương:
- Tôi đi tản bộ bên bờ sông Vị, sao đại vương
lại tức giận? Cho dù tôi có ra đi là trách nhiệm của tôi, có liên quan gì đến
những thị vệ và người làng?
Tần
Vương Chính thả người trú ở chỗ Uý Liêu, kéo tay Uý Liêu nói rằng:
- Nếu quả nhân làm điều gì sai, xin tiên sinh
cứ nói, quả nhân lập tức sửa đổi chớ sao lại bỏ quả nhân ra đi? Thiên hạ sắp thống
nhất, chính là lúc dùng người, tiên sinh không thể bỏ quả nhân.
Vương
Tiễn nói rằng:
- Đại vương, sao không đem binh sự chính sự
giao cho tiên sinh?
Tần
Vương Chính bái Uý Liêu làm Đại tướng, các học trò của Uý Liêu đều được gia
phong đại phu. Tần Vương Chính chỉ trời thề rằng:
- Quả nhân và Uý Liêu sống chết cùng nhau. Nếu
được thiên hạ, tất chia
nhau cùng hưởng.
Nếu bội ngược sẽ chết không yên.
Tần
Vương Chính theo kế của Uý Liêu lấy 30 vạn cân vàng giao cho Uý Liêu.
Sau bữa
cơm, Vương Tiễn nói rằng:
Theo thần thấy, phá sáu nước, chia binh ra
đánh từng nước.
Uý Liêu
bảo rằng:
- Theo tôi, muốn phá sáu nước trước tiên phải
phá nước Hàn, sau đó là nước Triệu nước Nguỵ, rồi bình nước Sở nước Yên nước Tề.
Theo kế
sách của Uý Liêu, Tần Vương Chính phát 15 vạn binh đánh Nguỵ. Đồng thời phái đệ
tử của Uý Liêu là Vương Ngao 王敖đem 5 vạn lượng vàng
đến Nguỵ du thuyết, khuyên Nguỵ Vương cắt đất cầu cứu nước Triệu. Nguỵ Vương
nghe theo. Vương Ngao lại đến nước Triệu dùng 3000 lượng vàng hối lộ quyền thần
Quách Khai 郭开, khiến Triệu Vương đồng với ý yêu cầu nước Nguỵ cắt đất
cầu cứu. Triệu Vương phát 5 vạn binh đi tiếp quản 3 thành nước Nguỵ cắt ở Nghiệp
Quận 邺郡.
Tần Triệu
đại chiến tại núi Đông Cố 东崮, quân Triệu thảm bại,
quân Tần thừa thắng truy sát, công hạ Nghiệp Quận 邺郡,
phá liên tiếp 9 thành. Triệu Vương vội triệu kiến đại thần bàn kế sách rút lui.
Quần thần bảo rằng, chỉ có lão tướng Liêm Pha 廉颇mới
có thể đảm nhiệm. Quách Khai nói Liêm Pha đã quá già không dùng được nữa. Triệu
Vương không dùng Liêm Pha, Liêm Pha trốn sang nước Sở. Sở Vương bái Liêm Pha
làm tướng, Liêm Pha buồn bực trong lòng, chẳng bao lâu bị bệnh và qua đời. (còn tiếp)
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn
13/11/2017
Nguyên tác
VƯƠNG TIỄN
王翦
Trong quyển
HỔ CHI UY
虎之威
Tác giả: Hàn Tố Văn 韩素文
Bắc Kinh: Trung Quốc Trường An xuất bản xã, 2006.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật