TẠI SAO NGƯỜI XƯA DÙNG “LƯỠNG TỤ THANH
PHONG”
ĐỂ VÍ QUAN LẠI THANH CHÍNH LIÊM KHIẾT
“Lưỡng
tụ thanh phong” 两袖清风 vốn chỉ trong hai ống tay áo ngoài gió ra, không còn
có thứ gì khác, dẫn đến ý nghĩa quan lại thanh liêm, khắc kỉ phụng công. Điển cố
này liên quan đến Vu Khiêm 于谦, vị quan liêm khiết
nổi tiếng triều Minh. Vu Khiêm có bài Thạch
hôi ngâm 石灰吟 nổi tiếng:
Thiên chuỳ vạn tạc xuất thâm sơn
Liệt hoả phần thiêu nhược đẳng nhàn
Phấn cốt toái thân hồn bất phạ
Yếu lưu thanh bạch tại nhân gian
千锤万凿出深山
烈火焚烧若等闲
粉骨碎身浑不怕
要留清白在人间
(Đá vôi) Ngàn lần xoi vạn lần đục mới có thể lấy ra được
từ núi sâu
Lửa nóng đốt lên, vẫn cảm thấy bình thường
Cho dù tan xương nát thân cũng không sợ
Chỉ cần lưu lại sự thanh bạch chốn nhân gian
Thời
Chính Thống 正统 nhà Minh, hoạn quan Vương Chấn 王振 dùng quyền mưu việc riêng. Mỗi khi triều hội, quan lại
các nơi đều muốn lấy lòng ông ta, nên đã dâng nhiều châu ngọc bạc vàng. Tuần phủ
Vu Khiêm mỗi khi vào kinh tấu sự, luôn không mang theo bất cứ lễ vật gì. Đồng
liêu khuyên ông rằng:
- Ông tuy không dâng vàng ngọc để cầu quyền
quý, cũng nên mang theo một ít đặc sản nổi tiếng như hương sợi, nấm, khăn tay
v.v... để tặng.
Vu
Khiêm cười giơ hai tay áo lên nói, nhằm châm biếm mấy quan lại a dua nịnh bợ:
- Có mang theo gió mát.
Trong
bài Nhập kinh thi 入京诗 ông viết:
Quyên mạt ma cô dữ tuyến hương
Bản tư dân dụng phản vi ương
Thanh phong lưỡng tụ triều thiên khứ
Miễn đắc lư diêm thoại đoản trường
绢帕蘑菇与线香
本资民用反为殃
清风两袖朝天去
免得闾阎话短长
Ý nghĩa là, khăn lụa, nấm, sợi hương những thứ này vốn
là của dân dùng, sao có thể lấy làm lễ vật để tặng. Lên triều chỉ cần gió mát
hai ống tay áo, tránh được bách tính dị nghị nói ra nói vào.
Về sau
dùng “lưỡng tụ thanh phong” để biểu đạt sự thanh chính liêm khiết của quan lại.
Như câu thơ trong bài Thứ vận Ngô Giang đạo
trung 次韵吴江道中 của Trần Cơ 陈基:
Lưỡng tụ thanh phong thân dục phiêu
Trượng lê tuỳ nguyệt bộ trường kiều
两袖清风身欲飘
杖藜随月步长桥
Hai ống tay áo đầy gió mát, thân nhẹ nhàng như muốn
bay lên
Chống gậy lê bước dưới trăng qua chiếc cầu dài
Và như
Lí Bảo Gia 李宝嘉 đời Thanh trong Văn
minh tiểu sử 文明小史 hồi thứ 12 có viết:
Tha tự kỉ tố liễu kỉ thập niên đích quan, y
nhiên thị lưỡng tụ thanh phong.
他自己做了几十年的官, 依然是两袖清风.
(Ông ấy làm quan đã mấy
chục năm, vẫn “lưỡng tụ thanh phong”)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 20/9/2017
Nguyên tác Trung văn
Trong quyển
THÚ VỊ VĂN HOÁ TRI THỨC ĐẠI TOÀN
趣味文化知识大全
Thanh Thạch 青石 biên
soạn
Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã,
2013
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật