Dịch thuật: Tam Tấn

TAM TẤN

          Tương truyền, Thái Nguyên 太原 là phong địa nước Đường cổ, cùng Sơn Tây 山西 gọi tắt là Tấn ; “Tam Tấn” 三晋 là mĩ xưng Sơn Tây, Thái Nguyên.
          Năm 458 trước công nguyên, Tấn Ai Công 晋哀公 lên ngôi chẳng bao lâu, Trí Bá 智伯, một trong lục khanh của nước Tấn (Trí , Triệu , Nguỵ , Hàn , Phạm , Trung Hàng 中行) nắm giữ thực quyền nước Tấn. Trí Bá cùng họ Triệu, họ Hàn xâu xé chia nhau ấp địa của họ Phạm, họ Trung Hàng. Tiếp đó, Trí Bá lại liên hiệp với nước Hàn, nước Nguỵ công kích đô thành Tấn Dương 晋阳 của nước Triệu, ý đồ muốn diệt nước Triệu. Triệu Tương Tử 赵襄子 lấy đạo lí “thần vong tắc xỉ hàn” (唇亡则齿寒 - môi hở thì răng lạnh) sai người bí mật thuyết phục Hàn, Nguỵ, 3 nhà liên hiệp lại phản đối Trí Bá, đánh bại đội quân của Trí Bá tại Tấn Dương, giết chết Trí Bá. Năm 453 trước công nguyên, 3 nhà Triệu, Hàn, Nguỵ xâu xé chia nhau lãnh địa nước Tấn.
          Năm 403 trước công nguyên, tức năm Chu Uy Liệt Vương 周威烈王 thứ 23 (năm Tấn Liệt Công 晋烈公 thứ 17), Triệu, Nguỵ, Hàn thụ phong chư hầu. Do bởi Triệu, Nguỵ, Hàn đều gốc ở nước Tấn, sau khi “tam gia phân Tấn”, tuy nước Tấn tuyên cáo diệt vong, Triệu , Nguỵ, Hàn vươn vai đứng dậy được liệt vào chư hầu, hoạt động trên vũ đài; nhưng Tấn là Công quốc, Liệt Công 烈公, Hiếu Công 孝公, Tĩnh Công 静公 vẫn còn tồn tại hữu danh vô thực 28 năm tại một vùng đất nhỏ hẹp.
          Tấn, Tam Tấn là trước khi Tần thống nhất, cũng là một cổ quốc văn minh lâu đời không thể chia cắt trong lịch sử Trung Quốc. Gọi là “Tam Tấn” chính là 3 nhà phân chia nước Tấn, ý là nước Tấn bị phân chia làm 3 nhà. Trong lịch sử Trung Quốc, “Tam gia phân Tấn” là khởi đầu cho thời đại Chiến Quốc (năm 403 trước công nguyên). Tư Mã Quang 司马光 trong Tư trị thông giám 司治通鉴 cho “tam gia phân Tấn” là khởi đầu, đồng thời nói đến thuật ngữ “Tam Tấn” này. Tam Tấn, trên thực tế cũng là cách gọi chung một giai đoạn lịch sử của người đời sau. Chúng tôi cho rằng, cũng như người đời sau gọi Thục , Nguỵ , Ngô cuối thời Đông Hán là “Tam Quốc”, là phiếm chỉ giai đoạn lịch sử này. Tam Tấn vừa đại biểu gọi nước Tấn thời Xuân Thu , lại còn bao gồm Triệu, Nguỵ, Hàn trong Thất hùng thời Chiến Quốc. Trải qua ba ngàn mấy trăm năm đến nay, mọi người vẫn hoài niệm về Tam Tấn, xưng tán Tam Tấn, đem Sơn Tây thống xưng là Tam Tấn, điều này nói rõ địa vị của Tam Tấn trong lịch sử Trung Quốc, so với Tấn càng thể hiện rõ nội hàm là đất phát tích trong lịch sử văn minh của dân tộc Trung Hoa, nói rõ văn hoá Tam Tấn đã thực hiện sự dung hợp giữa văn hoá phương bắc với văn hoá trung nguyên, đối với sự kế thừa và phát triển văn hoá Trung Hoa đã có cống hiến lịch sử, và cũng nói rõ tính ưu việt về địa lí vùng đất Tam Tấn, tài nguyên phong phú, nhân tài đông đúc.

                                                    Huỳnh Chương Hưng
                                                    Quy Nhơn 04/4/2017

Nguồn

Previous Post Next Post