ĐOAN NGHIỄN
Đoan
nghiễn 端砚 cùng với Huy mặc 徽墨,
Hồ bút 湖笔, Tuyên Chỉ 宣纸 (1) được gọi
chung là “văn phòng tứ bảo” 文房四宝. Trong tứ đại
danh nghiễn (2) của Trung Quốc, Đoan Nghiễn đứng hàng đầu, chất đá của
nó cứng nhưng tươi nhuận, mực mài ra rất mịn và trơn, khi viết rất trôi chảy
không tổn hại đầu bút, sắc mực ở chữ viết để lâu không phai.
Đoan
nghiễn được sản xuất tại khu vực núi Lạn Kha 烂柯
và núi Bắc Lĩnh 北岭 ở
Triệu Khánh 肇庆. Bắt đầu từ đầu thời Đường đã sản xuất, Đoan nghiễn
lúc bấy giờ không có trang trí đồ án hoa văn, rất giản dị. Truyền thuyết kể rằng,
giữa thời Đường, có một lão chuyên làm nghiên mực khi đi ngang qua Đoan Khê 端溪 trông thấy hai con hạc rơi xuống khe không thấy nổi
lên. Ông lão bủa lưới vớt lên được một khối đá, bên trong khối đá nghe có tiếng
hạc kêu. Ông liền nạy khối đã ra, hai mảnh đá hoá thành hai chiếc nghiên, bên
trên mỗi miếng có một con hạc đứng trên nhánh tùng. Về sau, thợ làm nghiên bắt
chước theo, khắc trên nghiên các loại đồ án hoa văn. Bắt đầu từ đó, Đoan
nghiên từ chỗ là thực dụng phẩm trở thành công nghệ phẩm.
Khi sử
dụng nghiên mực phải dùng nước sạch để mài mực, nhất thiết kị dùng nước nóng và
nước trà, không thể dùng vật cứng để cạo
rửa nghiên. Mỗi khi dùng xong, lập tức rửa sạch để trong mát. Sau khi hong khô
bỏ nghiên vào trong hộp đựng được làm bằng gỗ tốt.
CHÚ CỦA NGƯỜI DỊCH
(1)- Đoan nghiễn 端砚:
nghiên mực Đoan Khê
Huy mặc 徽墨: mực Huy Châu
Hồ bút 湖笔: bút Hồ Châu
Tuyên chỉ
宣纸: giấy Tuyên Thành.
(2)- TỨ ĐẠI DANH NGHIỄN: tức bốn loại nghiên mực nổi
tiếng của Trung Quốc, gồm:
- Đoan
nghiễn 端砚 của Triệu Khánh 肇
Quảng Đông 庆广东
- Hấp
nghiễn 歙砚 của huyện Hấp 歙
An Huy 安徽
- Thao
Hà nghiễn 洮河砚 của Thao Châu 洮州
Cam Túc 甘肃
- Trừng
Nê nghiễn 澄泥砚 của huyện Giáng 绛
Sơn Tây 山西
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 18/9/2013
Nguyên tác Trung văn
ĐOAN NGHIỄN
端砚
Trong quyển
HUỀ TRÌNH TẨU TRUNG QUỐC
PHÚC KIẾN – QUẢNG ĐÔNG – HẢI NAM
携程走中国
福建
- 广东 - 海南
Chủ biên: Huề trình lữ hành phục vụ công ti
Thượng Hải Tam Liên thư điếm, 2001.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật