VỊ THÁI THƯỢNG HOÀNG ĐẦU TIÊN
CỦA TRUNG QUỐC
Tần Thuỷ Hoàng 秦水皇 sau khi thống
nhất Trung Quốc, đã từng truy tôn phụ thân Trang Tương Vương 庄襄王 là Thái Thượng Hoàng, nhưng chẳng qua đó là sự khởi đầu
của xưng hiệu Thái Thượng Hoàng; người đúng nghĩa Thái Thượng Hoàng là Lưu Thái
Công 刘太公, phụ thân của Hán Cao Tổ Lưu Bang 刘邦, ông là vị Thái Thượng Hoàng đầu tiên trong lịch sử
Trung Quốc.
Năm 202
trước công nguyên, Lưu Bang đánh bại Hạng Vũ 项羽,
lên ngôi Hoàng đế kiến lập triều Hán. Mỗi khi triều hội, Hoàng đế vừa đến, bách
quan tung hô, lần lượt theo thứ tự chúc mừng. Lưu Bang trước khi khởi binh từng
giữ qua chức Đình trưởng (chức quan nhỏ quản lí một khu vực 10 dặm).
Nhưng có một việc khiến làm
tổn hại đến sự tôn nghiêm của Hoàng đế, đó chính là đạo hiếu. Lưu Bang đối với
phụ thân Lưu Thái Công ở nhà, “ngũ nhật nhất triều” 五日一朝 (5 ngày đến thăm), và phải bái kiến, “giống như lễ giữa cha và con của
thường dân”. Quản gia của Thái Công cảm thấy không hợp nên đã nói với Thái
Công:
Hiện Hoàng đế tuy là con của ngài, nhưng lại là chủ của
vạn dân thiên hạ; ngài tuy là phụ thân của Hoàng đế, nhưng lại là một bề tôi,
làm sao có thể để Hoàng đế bái kiến bề tôi? Làm như thế, Hoàng đế mất đi quyền
uy.
Thái Công cho là đúng, đợi
khi lưu Bang đến thăm, liền cầm chổi cung kính đứng bên cửa, rồi đi giật lùi,
giống như nô bộc nghinh đón chủ. Lưu Bang thấy vậy thất kinh vội đỡ Thái Công.
Thái Công đem lời của quản gia nói lại, Lưu Bang nghe qua rất vui mừng, ban thưởng
cho quản gia, tôn Thái Công làm Thái Thượng Hoàng.
Các Thái Thượng Hoàng đời
sau không nhất định phải do người con làm Hoàng đế tôn phụng. Có người chủ động
truyền ngôi cho Thái tử; có người do tình thế bức bách không thể không nhường
ngôi cho con. Cảnh ngộ của họ cũng rất khác nhau: có người vẫn nắm giữ quyền
bính thao túng triều chính; có người vui với tuổi già; cũng có người bị giam lỏng
chẳng khác nào như tù nhân.
Huỳnh Chương Hưng
Quy
Nhơn 08/8/2013
Nguyên tác Trung văn
ĐỆ NHẤT VỊ THÁI THƯỢNG HOÀNG
第一位太上皇
Trong quyển
TRUNG QUỐC CHI TỐI
QUỐC GIA CHÍNH TRỊ - LỊCH SỬ VĂN HOÁ
中国之最
国家政治 - 历史文化
Chủ biên: Lưu Chấn Vũ 刘振宇
Bắc Kinh: Kinh Hoa xuất bản xã, 2007.