Chu
Lệ Vương 周厉王
là ông vua thứ 10 của nhà
Khi
Chu Lệ Vương lên ngôi, vương thất Tây Chu đã đi đến chỗ suy yếu. Chu Lệ Vương
không những không nhìn thấy sự thực mà ngược lại càng tiêu xài vô độ, chẳng bao
lâu xuất hiện nguy cơ về tài chính.
Để
giải quyết vấn đề tài chính cùng với sự phản kháng của nhân dân, một đại thần
tên là Vinh Di Công 荣夷公 dâng kiến nghị lên Lệ Vương: từ nay về sau phàm lên núi đốn
củi, hái thuốc, săn bắn hoặc xuống sông bắt cá, mò tôm nhất luật đều phải nộp
thuế. Lệ Vương theo theo kiến nghị ấy, quốc khố nhanh chóng có lại, cung phụng
vàng bạc cho Lệ Vương tiêu xài phung phí. Lệ Vương ngợi khen “chuyên lợi pháp” 专利法 của Vinh Di Công. Lúc bấy giờ đại
thần Thiệu Công 召公
can ngăn Lệ Vương rằng:
Tâu Đại vương, bách tính không tán đồng
“chuyên lợi pháp”, khắp đường lớn ngõ nhỏ đều đầy tiếng oán than. Nếu không phế
trừ “chuyên lợi pháp” e thiên hạ đại loạn.
Để
ngăn chận tiếng oan than và sự phản kháng của bách tính, Lệ Vương sai nhiều mật
thám đi khắp nơi để dò xét.
Phàm
những ai nghị luận Lệ Vương, nếu không bị cắt lưỡi thì cũng bị xử tử. Về sau,
những người nghị luận về triều chính, không những bản thân bị hình phạt mà ngay
cả bà con bạn bè cũng bị liên luỵ. Hình phạt tàn khốc cùng với chính sách hà khắc
khiến cho bách tính giận mà không dám nói, đến mức độ ra đường người quen gặp
nhau cũng chỉ chào nhau bằng mắt, cả đô thành lạnh ngắt.
Thiệu
Công cuối cùng than rằng:
Bịt miệng dân, còn nguy hiểm hơn chặn dòng
nước. Phương pháp trị thuỷ là làm cho dòng nước lưu thông thuận lợi. Trị dân
cũng như thế, cần phải mở rộng đường ngôn luận.
Lệ Vương không những không nghe mà ngược lại tăng thêm sự áp
chế tàn khốc, bóc lột bách tính.
Bách
tính không thể nào chịu đựng được chính sách tàn bạo của Lệ Vương nữa, vào năm
481 trước công nguyên, dân trong nước đồng loạt nổi dậy, giống như đê vỡ, mọi
người cầm vũ khí, phẫn nộ xông vào cung điện. Lệ Vương kinh hãi bỏ chạy, vượt
qua Hoàng hà, trốn tại đất Trệ 彘. Chu Lệ Vương bịt miệng dân như thế nên đã bị lật đổ vương
vị.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 20/7/2013
Nguyên tác Trung văn
ỦNG DÂN CHI KHẨU ĐÍCH
LỆ VƯƠNG
壅民之口的厉王
Trong quyển
TRUNG HOA THƯỢNG HẠ
NGŨ THIÊN NIÊN
中华上下五千年
Chủ biên: Lí Tinh 李晶
Nam Kinh đại học xuất
bản xã, 2007.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật