BẤT BIỆN THÚC MẠCH
不辨菽麦
KHÔNG
PHÂN BIỆT ĐƯỢC ĐẬU LÚA
Giải
thích: không
phân biệt được đậu và lúa mạch. Hình dung ngu muội vô tri, hoặc thiếu tri
thức sản xuất thực tế.
Xuất
xứ: Xuân Thu. Tả
Khâu Minh 左丘明:
Tả truyện – Thành Công thập bát niên 左传 - 成公十八年.
Thời
Xuân Thu, Tấn Lệ Công 晋厉公 là một ông vua xa xỉ dâm loạn. Các quan Đại phu nước Tấn
cùng nhau tranh quyền đoạt lợi, muốn mượn danh nghĩa của Lệ Công đánh bại đối
thủ. Quan Đại Phu Tư Đồng 胥童, Di Dương Ngũ 夷阳五, Trường Ngư Kiểu 长鱼矫 đều là sủng thần của Lệ Công. Lệ Công muốn lợi dụng họ để
thanh trừ những ai chống lại mình. Một ngày nọ, Tư Đồng, Dương Di Ngũ thống
lĩnh 800 võ sĩ bí mật sát hại 3 quan Đại phu họ Khích 郤. Sau đó, tại triều Tư Đồng bắt
Loan Thư 栾书
cùng Trung Hàng Yển中行偃 có ý muốn giết luôn. Tấn Lệ Công nói rằng:
Đã giết ba quan Đại
phu rồi, ta không nhẫn tâm giết thêm nữa!
Vì
thế Loan Thư và Trung Hàng Yển được bảo toàn tính mệnh về nhà. Tư Đồng càng được
Tấn Lệ Công tin dùng, nắm giữ đại quyền triều đình.
Chẳng
bao lâu, Tấn Lệ Công tới nhà Tượng Lệ 匠丽 dự tiệc, đang lúc cao hứng, đột nhiên Loan Thư, Trung Hàng
Yển đến bắt, lần lượt giết chết Tư Đồng và Tấn Lệ Công.
Loan
Thư và Trung Hàng Yển lập Chu Tử 周子, con cháu đời sau của Tấn Tương Công 晋襄公, lên làm vua, năm đó Chu Tử chỉ
mới 14 tuổi. Chu Tử tuy có một người anh, nhưng người này là người si đần,
“không phân biệt được đậu và lúa mạch” (bất
biện thúc mạch - 不辨菽麦) (1), cho nên không thể làm vua, vì thế, Chu Tử
lên ngôi, xưng là Tấn Điệu Công 晋悼公. Đại phu phụ tá Tấn Điệu Công chính là Loan Thư và Trung
Hàng Yển.
CHÚ CỦA NGƯỜI DỊCH
Trong
Tả truyện – Thành Công thập bát niên左传 - 成公十八年 ghi rằng:
Chu Tử hữu huynh
nhi vô tuệ, bất năng biện thúc mạch, cố bất khả lập
周子有兄而无慧,不能辨菽麦,故不立
(Chu
Tử có người anh nhưng người anh này si đần, không thể phân biệt được đâu là đậu
đâu là lúa mạch, cho nên không thể lập làm vua)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 02/4/2013
Nguyên tác Trung văn
BẤT BIỆN THÚC MẠCH
不辨菽麦
Trong quyển
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ
CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại
văn nghệ xuất bản xã, 2004.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật