Y TRẮC
Y Trắc 伊陟, không rõ năm sinh năm mất. Tể tướng thời Thái Mậu 太戊. Một trong những hiền tướng của triều Thương. Kết cục không rõ.
Y Trắc 伊陟 là con của Y Doãn 伊尹. Theo ghi chép trong Trúc thư kỉ niên 竹书纪年, Thương vương Thái Giáp 太甲lên ngôi trở lại, sau khi Y Doãn mất, từng nhậm con của Y Doãn là Y Trắc 伊陟, Y Phấn 伊奋 làm Tướng, lại còn đem gia sản của Y Doãn phân đều cho hai ông. Do bởi thuyết này chỉ là không có chứng cứ nên các sử gia hoài nghi rất nhiều. Nhưng sau khi Thái Giáp qua đời, vương vị truyền năm lần đến đời Thái Mậu, quả thực Thái Mậu từng nhậm dụng Y Trắc 伊陟và Vu Hàm 巫咸làm Tướng. Đương thời, triều Thương đã rất cường thịnh, Thái Mậu là là một vị quân vương kiêu ngạo ngang ngược, đối nội thì tàn khốc áp bức bình dân, đối ngoại bang thì cưỡng bức trưng thu thuế khoá, vơ vét tài phú của dân, khiến thiên hạ lại không an ninh.
Y Trắc giống như phụ thân, cũng túc trí đa mưu, đối với vương triều Thương rất trung thành. Thấy Thái Mậu bạo ngược, ông nhiều lần khuyên gián, nhưng Thái Mậu không nghe. Y Trắc vô cùng lo lắng, bèn lợi dụng tập quán bách tính nhà Thương trọng quỷ thần, phái người đến dưới đàn tế Thương vương tế tự thiên địa quỷ thần rải hạt giống cây dâu và lúa, lại đắp một toà phần mộ giả bên cạnh. Đợi đến lúc mọc chồi cây dâu là lúa, bèn sai người đi tâu với Thái Mậu. Thái Mậu đến đàn tế xem, vô cùng kinh dị, bèn triệu Y Trắc đến thỉnh giáo. Y Trắc vờ căng thẳng nói:
- Đại
vương, đó là điềm bất tường, chắc là trời cảnh cáo. Nơi đàn tế mọc ra cây dâu
và lúa đó là cảnh cáo đại vương không được trưng thu cống phú quá nhiều, phần mộ
nổi lên đó là cảnh cáo đại vương nếu tự ý hành động, kết cục sẽ không tốt.
Thái Mậu nghe qua rất sợ, từ đó bớt phóng túng hành vi của mình, tu đức bổ khuyết, đối với bách tính và ngoại bang đều khoan hoà hơn, từ đó khiến bách tính yên ổn, ngoại bang quy phục.
Y Trắc làm Tướng triều Thái Mậu nhiều năm, cùng Vu Hàm chỉnh đốn chính sự, rất có công, khiến triều Thương từng một dạo trung hưng.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 13/01/2021
Nguyên tác Trung văn
Y TRẮC
伊陟
Trong quyển
TRUNG QUỐC LỊCH ĐẠI TỂ TƯỚNG LỤC
中国历代宰相录
Chủ biên: Dương Kiếm Vũ 杨剑宇
Thượng Hải văn hoá xuất bản xã, 1999