VỢ CHỒNG CHÉN TẠC CHÉN THÙ (1835)
Chén
tạc chén thù: Chủ và khách cùng nhau mời rượu. Chủ hướng đến khách mời rượu
gọi là “thù” 酬; khách hướng đến chủ mời rượu gọi là “tạc” 酢. “Thù tạc” 酬酢 cũng phiếm chỉ
việc giao tiếp ứng thù hoặc ứng phó, ứng đối.
Trong Dịch – Hệ
từ thượng 易 - 系辞上 có
câu:
Hiển
đạo thần đức hạnh, thị cố khả dữ thù tạc, khả dữ hữu thần hĩ.
显道神德行, 是故可与酬酢, 可与祐神矣
(Kinh Dịch hiển xuất thần minh của
thiên đạo cùng đức hạnh to lớn, cho nên ứng dụng nó có thể ứng đối các loại biến
hoá, trợ giúp thần thiên hoàn thành công giáo hoá)
http://www.360doc.com/content/12/0308/23/8870387_192880896.shtml
Và trong Hoài Nam Tử - Chủ thuật huấn 淮南子 - 主术训:
Thương
chước trở đậu thù tạc chi lễ, sở dĩ hiệu thiện dã.
觞酌俎豆酬酢之礼, 所以效善也
(Chế định ra tế tự, lễ tiết ứng thù là
dùng để truyền đạt tình cảm vui mừng qua lại)
http://www.xinfajia.net/4815.html
Vợ chồng chén tạc chén thù
Bắt nàng đứng chực trì hồ
hai nơi
(“Truyện
Kiều” 1835 – 1836)
Chén tạc chén thù: Chén thù là chén rượu chủ mời khách, chén tạc là chén khách mời chủ, ý nói hai người mời nhau uống rượu.
(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội, Hà Nội – 1989)
Xét: Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường
tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, câu 1836 là:
Bắt nàng RÓT RƯỢU CHỰC HẦU ĐÔI nơi
(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 08/10/2020