Dịch thuật: Đắc túc dữ đắc nhàn (Tiểu song u kí)


得足与得闲
人生待足何时足 (1), 未老得闲始是闲 (2).
                                          (小窗幽记)

ĐẮC TÚC DỮ ĐẮC NHÀN
Nhân sinh đãi túc hà thời túc (1), vị lão đắc nhàn thuỷ thị nhàn (2).
                                                                                  (Tiểu song u kí)

Chú thích
1- Đãi túc 待足: đợi có được đầy đủ.
2- Đắc nhàn 得闲: có được sự thanh nhàn, thanh thản.
          Thuỷ thị 始是: mới là.

Dịch nghĩa
CÓ ĐỦ VÀ ĐƯỢC NHÀN
          Người sống trên thế gian nếu nhất định phải có được sự đầy đủ, rốt cuộc đến bao giờ mới có thể được đầy đủ chân chính? Lúc chưa già yếu mà có thể có được tâm cảnh thanh nhàn, thì đó mới là thanh nhàn chân chính.

Phân tích và thưởng thức
          “Nhân sinh đãi túc hà thời túc”, con người luôn hi vọng luôn được đầy đủ, nhưng rốt cuộc đến bao giờ mới có thể có được đầy đủ chân chính? Chu Tải Dục 朱载堉 đời Minh trong Sơn pha dương – Thập bất túc 山坡羊 - 十不足 có viết rằng:
          Con người khi có được cái ăn cái mặc, lại muốn lầu cao, vợ đẹp, ngựa giỏi với gia đinh, sau đó thăng đại quan, đăng đế vị, làm thần tiên.
          Tản khúc này có thể nói là ý kiến sâu sắc, khắc hoạ sinh động sự truy cầu của con người với lòng tham vô đáy. Con người sống trên đời không thể không có truy cầu, nhưng truy cầu vì nhân loại cũng là vì mình, cuộc sống sẽ tốt đẹp hơn. Có như vậy tâm mới không bị vật sai khiến, lòng ham muốn khó lấp đầy.
Kì thực, với sinh mệnh ngắn ngủi, chỉ có sự thoả mãn tâm linh mới là sự thoả mãn chân chính, không bị vật dục sai khiến để phải sống được một cuộc sống căng thẳng khổ đau. Hiểu được đạo lí này, chúng ta mới có thể tuỳ thời giữ được tâm cảnh thanh nhàn, sống một cuộc sống tự do tự tại. Đương nhiên, tự do này phải kiến lập trên cơ sở hiểu rõ bản chất của cuộc sống, chứ không phải theo sóng mà trôi, tiêu cực vô vi.

Phụ lục của người dịch
Tiểu song u kí 小窗幽记 là tác phẩm ghi lại những cách ngôn tu thân xử thế do Trần Kế Nho 陈继儒biên soạn, thể hiện thái độ nhân sinh tích cực của nho gia về việc tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ. Tác phẩm này xưa nay được xem là giai tác về việc tu dưỡng bản thân.
          Toàn sách được chia làm 12 quyển:
     quyển 1: tập tỉnh 集醒     quyển 2: tập tình 集情     quyển 3: tập tiễu 集峭
     quyển 4: tập linh 集灵     quyển 5: tập tố 集素        quyển 6: tập cảnh 集景
     quyển 7: tập vận 集韵     quyển 8: tập kì 集奇        quyển 9: tập ỷ 集绮
     quyển 10: tập hào 集豪   quyển 11: tập pháp 集法  quyển 12: tập thiến 集倩
          Theo http://www.360doc.com/content
                   http://baike.baidu.com/view/147434.htm
          Tiểu song u kí được dùng ở đây do Lôi Phương 雷芳 chú dịch, Sùng Văn thư cục xuất bản năm 2007, sách này  không chia thành 12 quyển như ở trên.

Trần Kế Nho 陈继儒 (1558 – 1639): văn học gia, thư hoạ gia đời Minh, tự Trọng Thuần 仲醇, hiệu Mi Công 眉公, người Hoa Đình 华亭 Tùng Giang 松江 (nay là Tùng Giang Thượng Hải).
Trần Kế Nho lúc nhỏ đã thông minh, ông học rộng biết nhiều, giỏi cả thơ lẫn văn, về thư pháp theo Tô Thức 苏轼, Mễ Phế 米芾 nổi tiếng một thời. Khoảng những năm hai mươi mấy tuổi, ông tuyệt ý với khoa cử, ẩn cư tại Tiểu Côn sơn 小昆山, sau cất nhà tại Đông Xà 东佘 suốt ngày đóng cửa viết sách. Triều đình nhiều lần cho mời nhưng ông đều lấy cớ bệnh tật từ chối.
Trần Kế Nho cả một đời đọc rất nhiều, trứ thuật cũng đồ sộ phong phú. Tác phẩm của ông có Trần Mi Công toàn tập 陈眉公全集  truyền đời.

                                                                       Huỳnh Chương Hưng
                                                                       Quy Nhơn 11/5/2020

Nguyên tác
ĐẮC TÚC DỮ ĐẮC NHÀN
 得足与得闲
Trong quyển
TIỂU SONG U KÍ
小窗幽记
Tác giả: Trần Kế Nho 陈继儒
Chú dịch: Lôi Phương 雷芳
Sùng Văn thư cục, 2007.
Previous Post Next Post