TẤN VŨ ĐẾ TƯ MÃ VIÊM
Tư Mã Viêm 司马炎 tự An Thế 安世, con trưởng của Tấn Văn Đế Tư Mã Chiêu 晋文帝司马昭.
Thời
Tào Nguỵ, Tư Mã Viêm đảm nhậm qua các chức Cấp sự trung 给事中, Phụng xa Đô uý 奉车都尉, Trung luỹ Tướng quân 中垒将军, gia Tán kị thường
thị 散骑常侍, chuyển sang Trung hộ quân 中护军,
Trung phủ quân 中抚军.
Tấn Văn
Đế Tư Mã Chiêu xưng Tấn Vương 晋王, lập Tư Mã Viêm làm
thái tử, bái Phủ quân Đại tướng quân 抚军大将军, Khai phủ 开府, Phó nhị Tướng quốc 副贰相国.
Hàm Hi 咸熙năm thứ 2, Tấn Văn Đế qua đời, thế tử Tư Mã Viêm nối
tiếp làm Tướng quốc 相国, Tấn Vương 晋王. Mấy tháng sau, Tư
Mã Viêm phế Nguỵ xưng đế, kiến lập nhà Tây Tấn. Bốn năm sau, diệt Ngô, thống nhất
Trung Quốc.
Thời kì
Vũ Đế 武帝chấp chính, thực hành chế độ “chiếm điền” 占田, “khoá điền” 课田 nổi tiếng trong
lịch sử, đồng thời trên cơ sở chiếm điền quy định chế độ thuế khoá là hộ điệu
và điền tô.
Vũ Đế
khuyến khích nông tang, khuyến khích khen thưởng học tập, quan sát phong tục.
luật lệnh hoà điệu nhịp nhàng, khảo sát chế độ cân đo, lại còn tuyển dụng những
người bị tù, xử lí trong sạch oan ngục, xem xét chố được mất của hình phạt
chính lệnh.
Khoảng thời Thái Khang 太康năm thứ 9, chính vụ thích đáng, thiên hạ giàu có no đủ, nhân dân an cư lạc nghiệp, sử xưng là “Thái Khang chi trị” 太康之治.
Phụ lục của người dịch
Chế độ chiếm điền, khoá điền
Năm
280, sau khi Tây Tấn thống nhất nam bắc đã thực hành chế độ thổ địa điền phú.
Để hạn
chế đất đai đồng thời bảo về nguồn thuế, nguyên tắc quy định, đàn ông sở hữu 70
mẫu ruộng, đàn bà sở hữu 30 mẫu ruộng; quan viên có thể dựa theo phẩm cấp sở hữu
50 mẫu đến 10 khoảnh. Thân thuộc cùng “y thực khách” 衣食客
(nhân khẩu được cường hào thế tộc cung cấp y thực), “điền khách” 佃客 (nông
dân sống dựa vào quan lại địa chủ) đều có thể miễn dao dịch.
Lại định
ra “khoá điền” 课 田(trưng thu thuế ruộng)
cần phải nộp, “đinh nam” 丁男, “đinh nữ” 丁女 (con
trai, con gái đến tuổi thành niên) cùng với “thứ đinh nam” 次丁男 (con
trai chưa đến tuổi trưởng thành khoảng 13 đến 15 tuổi, và đàn ông lớn tuổi khoảng
từ 61 đến 65 tuổi), bình quân mỗi mẫu giao nộp 8 thăng thóc.
Chế độ
“chiếm điền” 占田 và “khoá điền” 课田,
vào năm 485 được thay thế bời chế độ “quân điền” 均田.
(Theo “Trung Quốc cổ đại văn hoá thường thức từ điển” 中国古代文化常识辞典, Thương vụ ấn thư quán từ thư nghiên cứu trung tâm, 2021)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 27/7/2025
Nguồn
HOÀNG TRIỀU ĐIỂN CỐ KỈ VĂN
皇朝典故纪闻
Tác giả: Hướng Tư 向斯
Bắc Kinh: Trung Quốc văn sử xuất bản xã, 2002