VIÊN AN
Viên An 袁安 (? – năm 92), tự Thiệu Công 卲公, Tể tướng triều Hán Chương Đế 汉章帝, là một trong những hiền tướng thời Đông Hán. Mất vì bệnh.
Viên An 袁安, người Nhữ Dương 汝阳Nhữ Nam 汝南 (nay là phía tây nam Thương Thuỷ 商水tỉnh Hà Nam 河南). Phụ thân Viên Lương 袁良, là một danh nho
chuyên nghiên cứu “Dịch kinh” 易經.
Viên An từ lúc nhỏ
đã học kinh học của Nho gia, sau khi thành niên, rất có uy tín, được sự kính trọng
của làng xóm. Lúc ban đầu làm quan, ông giữ chức Công tào 功曹của huyện, sau trúng cử Hiếu liêm 孝廉, được làm Âm Bình
Trưởng 阴平长, sau lại đổi nhậm Thành lệnh 城令. Những nơi mà ông đến đều được lại và dân nơi đó kính trọng.
Năm 71, Viên An
được tiến cử là Sở quận Thái thú 楚郡太守. Đương thời, lúc
Hán Minh Đế 汉明帝trị vì, vụ án Sở Vương Lưu Anh 楚王刘英nổi lên, Minh Đế nghiêm lệnh các quận triệt để tra xét, đặc biệt
chú trọng quận Sở, Minh Đế đã nhậm dụng Viên An làm Thái thú, chính là để ông
ra sức truy tra. Viên An sau khi đến nơi, đầu tiên không đến quan nha mà lại đến
giám ngục. Ông biết vụ án này liên luỵ trùng trùng lớp lớp, chỉ dựa vào khẩu
cung và sự hoài nghi để định tội sẽ khiến cho cả mấy ngàn người bị hại, nên tại
hiện trường, ông thẩm tra hồ sơ người bị bắt, đối chiếu chứng cứ nào chưa đủ
thì đều được tấu thỉnh phóng thích. Duyện lại trong phủ can ngăn, cho rằng thẩm
lí như thế giống như thả kẻ mưu phản, kích nộ Minh Đế, sẽ gặp đại hoạ. Viên An
thản nhiên nói rằng:
-Nếu có trách
tội, thì một mình Thái thú ta gánh lấy, quyết không để liên luỵ đến các người.
Lại còn đem tấu
chương đưa lên. Minh Đế sau khi duyệt qua, cảm thấy lời nói của ông có lí, bèn
miễn tội cho hơn 400 nhà của bách tính vô tội.
Sau hơn một năm, Viên
An được thăng làm Nhữ Nam Doãn 汝南尹, nhân vì hiệu lệnh
nghiêm minh nên có uy tín với triều đình. Năm 83, thăng làm Thái bộc 太仆. Ba năm sau, lại được cất nhắc làm Tư không 司空. Năm 87, thay Hoàn Ngu 桓虞 làm Tư đồ 司徒, bước lên chức Tướng.
Năm sau, Chương Đế
mất 章帝 (1), thái tử Lưu Triệu 刘肇chỉ mới 10 tuổi
lên ngôi, sử xưng là Hoà Đế 和帝, do Đậu thái hậu 窦太后 lâm triều xưng chế, lấy anh của Đậu thái hậu là Đậu Hiến 窦宪 làm Thị trung 侍中, nắm giữ triều
chính. Đậu Hiến và em là Đậu Đốc 窦笃, Đậu Cảnh 窦景 đã tiến dẫn một số thân tín, tân khách của mình vào triều, nắm
giữ những điểm trọng yếu, lại kết đảng phái ở các nơi, nắm giữ đại quyền châu
quận, trong phút chốc lửa khói ngút trời, hoành hành hối lộ, phong khi giảm
sút, chính trị hôn ám. Rất nhiều viên quan vì sợ thế lực của họ Đậu đều minh
triết bảo thân, lần lượt phụ hoạ theo họ Đậu, chỉ có Viên An và đại thần Nhậm
Ngỗi 任隗 không sợ cường bạo, giữ vững chính trực không
hề lay chuyển, chống đối lại họ Đậu. Hai người trải qua sự kiểm tra tìm chứng cứ,
đã đàn hặc một số đại quan nhận hối lộ trong bè đảng họ Đậu, bãi miễn và biếm
giáng hơn 40 người. Họ Đậu đối với hai người tuy oán giận tận xương tuỷ, nhưng vì
cả hai đức cao vọng trọng, nên trong nhất thời không thể làm được gì.
Viên An một mặt
không ngừng đàn hặc họ Đậu, vạch trần những hành vi sai trái của họ, mặt khác
thấy thiên tử hãy còn nhỏ, ngoại thích lại chuyên quyền, nên lo cho vận mệnh của
vương triều, mỗi lần triều hội, cùng công khanh bàn về tiền đồ của quốc gia,
luôn đau buồn rơi nước mắt. Hoà Đế cùng những đại thần chính trực coi ông như
hòn đá tảng kiên cố trụ vững trong giòng nước chảy.
Mùa xuân năm 92,
Viên An bệnh và qua đời, những đại thần chính trực trong triều đều vô cùng đau
xót.
Chú của người dịch
1-Hán Quang Vũ Đế Lưu Tú 汉光武帝刘秀khai sáng triều
Đông Hán, trị vì từ năm 25 đến năm 56.
Hán Minh Đế Lưu Trang 汉明帝刘庄là vị hoàng đế thứ
2, trị vì từ năm 58 đến năm 75.
Hán Chương Đế Lưu
Đát 汉章帝刘炟là vị hoàng đế thứ 3, trị vì từ năm 76 đến năm 88.
Hán Hoà Đế Lưu
Triệu 汉和帝刘肇 là vị hoàng đế thứ 4, trị vì từ năm 89 đến năm
105.
……………………..
(Theo “Từ điển Trung Việt” NXB Khoa học Xã hội, 2005)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 27/5/2025
Nguyên tác Trung văn
VIÊN AN
袁安
Trong quyển
TRUNG QUỐC LỊCH ĐẠI TỂ
TƯỚNG LỤC
中国历代宰相录
Chủ biên: Dương Kiếm
Vũ 杨剑宇
Thượng Hải văn hoá xuất
bản xã, 1999