CẦU NHÂN BẤT NHƯ CẦU KỈ
Phật Ấn 佛印 (1) tức Liễu Nguyên thiền sư 了元禅师cùng
với Tô Đông Pha 苏东坡lúc dạo chơi nơi đồng nội,
giữa đường nhìn thấy một tượng đá Mã Đầu Quan Âm 马头观音 (2), Phật Ấn lập tức chắp tay lễ
bái.
Tô Đông Pha thấy tình hình đó không hiểu liền hỏi:
-Quan Âm vốn là đối tượng mà chúng ta cần lễ bái, tại
sao ngài tay cầm xâu chuỗi chắp lại niệm Phật giống như chúng ta?
Phật Ấn thiền sư đáp:
-Điều này phải hỏi nơi ông.
Tô Đông Pha nói rằng:
-Tôi làm sao biết Quan Âm cầm xâu chuỗi niệm ai?
Phật Ấn đáp:
-Cầu nhân bất như cầu kỉ.
Học Phật, kì thực là học ở bản thân mình, hoàn thiện bản
thân mình. Thiền là tự tôn tuyệt đối, đa phần có khí khái “phóng nhãn thiên hạ, xả ngã kì thuỳ” 放眼天下, 舍我其谁 (đưa tầm
mắt nhìn khắp thiên hạ, ngoài ta ra thì còn có ai), điều mà gọi là “tự tu tự ngộ”
自修自悟, “tự
thực kì lực” 自食其力, đó chính là kiểu mẫu của thiền.
Chúng ta không biết bản thân mình có kho báu vô tận, không
cầu ở bản thân mình lại đi cầu nơi người khác, hi vọng được người khác quan
tâm, người khác dẫn dắt, nếu có chút không thoả mãn lập tức chán nản thất vọng.
Một người không có sức lực làm sao có thể gánh vác trách nhiệm? Một người thường
rơi lệ, làm sao đem niềm vui đến cho người khác? Nho gia nói:
Bất hoạn vô vị, hoạn sở dĩ lập
不患无位,
患所以立
(Không lo không có chức vị,
mà chỉ lo bản thân mình làm thế nào để lập thân)
Chỉ cần điều kiện của bản thân có đủ, không cầu mà có. Quan Âm Bồ Tát tay cầm xâu chuỗi, xưng niệm danh hiệu của mình, chẳng phải là đã nói rõ ý nghĩa này sao?
Chú của người
dịch
1-Phật Ấn 佛印: tức Thích
Liễu Nguyên 释了元 (năm 1032 – năm 1098), vị cao tăng, thi nhân thời Bắc Tống, tự Giác Lão 觉老, hiệu
Phật Ấn 佛印, tục tính là Lâm 林, người Phù Lương 浮梁Nhiêu Châu 饶州 (nay là
thành phố Cảnh Đức Trấn 景德鎮 Giang Tây 江西). Từ
nhỏ ông đã ham thích Phật giáo, hơn 10 tuổi xuất gia.
2-Mã Đầu
Quan Âm 马头观音:
Phạm văn: Hayagriva
Tên khác: Sư Tử Vô Uý Quan Âm 狮子无畏观音, Mã Đầu Minh Vương 马头明王, Mã
Đầu Đại Sĩ 马头大士.
Mật hiệu: Đạm Thực Kim Cương 噉食金刚, Tấn Tốc Kim Cương 迅速金刚.
Trọng yếu kinh điển: “Đà La Ni Kinh” 陀罗尼经.
Tạo tượng; trên đầu đội đầu bạch mã, hình tướng phẫn nộ, có
3 mặt 8 tay hoặc 4 mặt 2 tay, 4 mặt 8 tay.
Vật cầm trên tay đa dạng như: hoa sen, bình, xâu chuỗi,
búa, sách.
Điểm mấu chốt để nhận biết là trên đầu có đầu ngựa
Đối tượng độ hoá: súc sinh đạo 畜生道.
(Theo “Quan Âm tiểu bách khoa” 观音小百科, Nhan Tố Tuệ 颜素慧biên soạn. Trường Sa: Nhạc Lộc thư xã, 2002)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 07/3/2025
Nguồn
TĂNG QUẢNG HIỀN VĂN
增广贤文
Thanh . Chu Hi Đào 周希陶 tu đính