Dịch thuật: "Hồng lâu mộng" - Đỉnh cao của tiểu thuyết chương hồi (tiếp theo)

 

HỒNG LÂU MỘNG

ĐỈNH CAO CỦA TIỂU THUYẾT CHƯƠNG HỒI

(tiếp theo) 

Thành tựu đột xuất về thi từ ca phú

          Trong tiểu thuyết thỉnh thoảng có nhưng vai phụ thanh nhã “bám vào” để điểm xuyết như thi từ khúc phú, là một trong những phong cách truyền thống của tiểu thuyết cổ điển Trung Quốc. Thi từ khúc phú trong “Hồng lâu mộng” vô cùng đặc sắc, đều là những giai cú như:

Mãn chỉ hoang đường ngôn

Nhất bả tân toan lệ

Đô vân tác giả si

Thuỳ giải kì trung vị

满纸荒唐言

一把辛酸泪

都云作者痴

谁解其中味

(Cả trang giấy đều là những lời hoang đường

Những giọt nước mắt đắng cay

Mọi người đều nói là nỗi si ngây của tác giả

Nhưng ai có thể hiểu được mùi vị trong đó)

Thế nhân đô hiểu thần tiên hảo

Duy hữu công danh vong bất liễu

Cổ kim tướng tướng tại hà phương?

Hoang trủng nhất đôi thảo một liễu

世人都晓神仙好

惟有功名忘不了

古今将相在何方

荒冢一堆草没了

(Người đời đều hiểu thần tiên là tốt đẹp

Duy chỉ có công danh là không thể nào quên được

Những vị tướng xưa nay ở phương nào?

Một nấm gò hoang phủ đầy cỏ xanh)

Cơ quan toán tận thái thông minh

Phản toán liễu khanh khanh tính mệnh

机关算尽太聪明

反算了卿卿性命

(Tính ra là người cực thông minh

Nhưng ngược lại tính mệnh bị trêu đùa) 

          Vi quan đích, gia nghiệp điêu linh; phú quý đích, kim ngân tán tận; hữu ân đích, tử lí đào sinh; vô tình đích, phân minh báo ứng.

          为官的, 家业凋零; 富贵的, 金银散尽; 有恩的, 死里逃生; 无情的, 分明报应.

          (Người làm quan thì gia nghiệp điêu linh; kẻ giàu có thì bạc vàng tán tận; người có ơn thì trong cái chết chạy tìm đường sống, kẻ vô tình thì báo ứng phân minh.)

          Tưởng nhãn trung năng hữu đa thiểu lệ châu nhi, chẩm cấm đắc thu lưu đáo đông tận, xuân lưu đáo hạ.

          想眼中能有多少泪珠儿, 怎禁得秋流到冬尽, 春流到夏.

          (Nghĩ đến bao nhiêu lệ trong đôi mắt, làm sao ngăn được từ mùa thu rơi đến mùa đông, từ mùa xuân rơi sang mùa hạ.)

          Đáng quý hơn nữa là thi từ khúc phú trong “Hồng lâu mộng” không chỉ là điểm xuyết, mà nó đối với sự phát triển câu chuyện tiểu thuyết, khắc hoạ nhân vật, biểu đạt chủ đề đều có tác dụng quan trọng. Ví dụ như Bảo Ngọc, Đại Ngọc, Bảo Thoa mỗi người đều sáng tác qua “Bàng giải thi” 螃蟹诗 (vịnh con cua). 

          Bảo Ngọc

Trì ngao cánh hỉ quế âm lương

Bát thố lôi khương hứng dục cuồng

Thao thiết vương tôn ưng hữu tửu

Hoành hành công tử khước vô trường

Tề gian tích lãnh sàm vong kị

Chỉ thượng triêm tinh tẩy thượng hương

Nguyên vị thế nhân mĩ khẩu phúc

Pha Tiên tằng tiếu nhất sinh mang

持螯更喜桂阴凉

泼醋擂姜兴欲狂

饕餮王孙应有酒

橫行公子却无肠

脐间积冷馋忘忌

指上沾腥洗尚香

原为世人美口腹

坡仙曾笑一生忙

(Tay cầm lấy cua, càng mừng vui khi cây quế ngả bóng mát

Rưới chút giấm giã thêm gừng, vui đến phát cuồng

Đối với những vương tôn háu ăn, lúc này phải có rượu

Còn cua thì lại không có bụng dạ nào

Nhân vì miệng thèm mà quên cả cua có tính hàn

Tay dính mùi tanh, rửa hãy còn mùi

Hoá ra cua là món ngon vào bụng người đời

Hèn nào Tô Đông Pha từng tự trào một đời luôn bận rộn) 

          Đại Ngọc

Thiết giáp trường qua tử vị vong

Đôi bàn sắc tướng hỉ tiên thường

Ngao phong nộn ngọc song song mãn

Xác đột hồng chi khối khối hương

Đa nhục cánh liên khanh bát túc

Trợ tình thuỳ khuyến ngã thiên thương

Đối tư giai phẩm thù giai tiết

Quế phất thanh phong cúc đới sương

铁甲长戈死未忘

堆盘色相喜先尝

螯封嫩玉双双满

壳凸红脂块块香

多肉更怜卿八足

助情誰劝我千觞

对斯佳品酬佳节

桂拂清风菊帯霜

(Thân mặc giáp sắt tay cầm giáo dài đến chết vẫn không buông

Đặt ở trên mâm hình sắc đều tươi đẹp, ta may mắn được nếm trước

Đôi càng chứa đầy thịt thơm, nhìn như một đôi ngọc

Trong vỏ cua từng miếng từng miếng toả mùi thơm

Tuy nhiều thịt nhưng thương cho người bạn tám chân

Ai có thể trợ hứng mời ta uống ngàn chén rượu

Đối diện với món ngon này, đáp tặng lại dịp tiết đẹp

Gió mát thổi hoa quế đến, cúc mùa thu nở trong làn sương) 

          Bảo Thoa

Quế ải đồng âm toạ cử thương

Trường An diên khẩu phán Trùng dương

Nhãn tiền đạo lộ vô kinh vĩ

Bì lí xuân thu không hắc hoàng

Tửu vị địch tinh hoàn dụng cúc

Tính phòng tích lãnh định tu khương

Vu kim lạc phủ thành hà ích

Nguyệt phổ không dư hoà thử hương

桂靄桐阴坐举觞

長安涎口盼重阳

眼前道路无經纬

皮里春秋空黑黄

酒未敌腥还用菊

性防积冷定须姜

于今落釜成何益

月浦空余禾黍香

(Trong hương quế dưới bóng ngô đồng mọi người ngồi nâng chén rượu

Những người háo rượu trông ngóng tiết Trùng dương

Cua bò ngang dọc trước mắt không có đường đông tây nam bắc

Bề ngoài của cua chẳng biểu hiện gì, chỉ chứa đựng bên trong

Rượu khử không sạch mùi tanh, phải dùng trà hoa cúc súc miệng

Để phòng tính hàn của cua nên phải dùng thêm gừng

Nay rơi vào trong nồi của người ta thì còn gì có ích gì nữa?

Bên dòng nước trong đêm trăng chỉ có mùi hương của lúa nếp toả bay)

          Ba bài thơ này lần lượt biểu hiện cuộc sống và chủ trương chính trị của Bảo Ngọc, Đại Ngọc, Bảo Thoa. Giả Bảo Ngọc lấy đặc trưng của cua phác hoạ hình tượng vương tôn công tử tham ăn hoành hành, bận rộn với con đường sĩ đồ kinh tế, đồng thời châm biếm và phê phán. Lâm Đại Ngọc thì từ “nộn ngọc song song mãn”, “hồng chi khối khối hương” của cua, biểu đạt sự yêu thích cua, lại tán dương tinh thần đấu tranh “thiết giáp trường qua tử vị vong” của cua một cách hình tượng. Còn Tiết Bảo Thoa đối với thế tình là người lịch duyệt, mượn vịnh cua để châm biếm những kẻ quen tạo ra những âm mưu quỷ kế trong chính trị xã hội hiện thực, bụng dạ họ khó lường, hoành hành nhất thời, xa rời chính đạo, đi trên con đường tà đạo. Kết quả là đã tính toán kĩ càng, nhưng thoát không khỏi kết cuộc bị diệt vong.     (hết)

                                                               Huỳnh Chương Hưng

                                                               Quy Nhơn 20/9/ 2024

Nguyên tác Trung văn

CHƯƠNG HỒI TIỂU THUYẾT ĐIÊN PHONG TÁC

  “HỒNG LÂU MỘNG”

章回小说巔峰作

 红楼梦

Trong quyển

NHẤT BẢN THƯ ĐỘC ĐỔNG

TRUNG QUỐC TRUYỀN THUYẾT VĂN HOÁ

(quyển 1)

一本书读懂中国传说文化

Tác giả: Thạch Khai Hàng 石开航

Bắc Kinh: Trung Hoa Hoa kiều xuất bản xã, 2012, tái bản 2019

 

Previous Post Next Post