深院月
花歷歷
葉蒙蒙
仰看天高碧萬重
神逸心安雖處下
月窻茶几桂香濃
THÂM VIỆN NGUYỆT
Hoa lịch lịch
Diệp mông mông
Ngưỡng khán thiên cao bích vạn trùng
Thần dật tâm an
tuy xử hạ
Nguyệt song trà kỉ quế hương nùng
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 10/8/2024
Điệu từ “Thâm viện nguyệt” 深院月này còn có tên gọi khác là “Đảo
luyện tử” 搗練子,
“Đảo luyện tử lệnh” 搗令子令.
Lịch lịch 歷歷: nhìn thấy rõ ràng. Trong “Cổ
thi thập cửu thủ - Minh nguyệt kiểu dạ quang” 古诗十九首 - 明月皎夜光có câu:
玉衡指孟冬
众星何歷歷
Ngọc Hành chỉ Mạnh đông
Chúng tinh hà lịch lịch
(Sao Ngọc Hành trong chòm Bắc Đẩu
đã chỉ hướng Mạnh đông,
Các vì sao trên trời sao mà rõ
ràng lấp lánh.)
Ngọc Hành 玉衡: tức ngôi sao thứ 5 trong 7 sao
của chòm Bắc Đẩu 北斗.
Từ sao thứ 1 đến sao thứ 4 có hình cái gáo, gọi là “đẩu khôi” 斗魁 (cái gáo múc). Từ sao thứ 5 đến
sao thứ 7 thành một đường thẳng, gọi là “đẩu bính” 斗柄 (cán gáo). Sao Ngọc Hành đã chỉ
hướng Mạnh đông, tức hướng tây bắc, lúc này đã quá nửa đêm.
Thôi Hiệu
崔顥trong bài “Hoàng Hạc Lâu” 黄鶴樓cũng đã viết:
晴川歷歷漢陽樹
芳草萋萋鸚鵡洲
Tình xuyên lịch lịch Hán Dương
thụ
Phương thảo thê thê Anh Vũ châu
(Hán Dương sông tạnh cây bày
Bãi xưa Anh Vũ xanh dày cỏ non)
(Bản dịch của Tản Đà)
Mông mông 蒙蒙: rậm rạp tốt tươi. Trong bài “Giang
hữu phong” 江有枫của
Tiêu Dĩnh Sĩ 萧穎士đời
Đường có câu:
江有枫
其叶蒙蒙
Giang hữu phong
Kì diệp mông mông
(Bên sông có cây phong
Lá của nó tốt tươi rậm rạp)
Thần dật tâm an tuy xử hạ 神逸心安雖處下: Mượn ý từ trong “Tiểu song
u kí” 小窗幽记,
của Trần Kế Nho 陈继儒
贪得者身富而心贫, 知足者身贫而心富
居高者形逸而神劳, 处下者形劳而神逸
Tham đắc giả thân
phú nhi tâm bần, tri túc giả thân bần nhi tâm phú
Cư cao giả hình dật
nhi thần lao, xử hạ giả hình lao nhi thần dật
(Người
tham lam, bản thân tuy giàu có nhưng tâm thì lại rất bần cùng; người mà biết đủ,
vui với cái đủ, bản thân tuy bần cùng nhưng tâm lại luôn giàu có.
Người
ở địa vị quan cao chức trọng, bản thân tuy nhàn hạ nhưng tinh thần lại lao nhọc;
bách tính ở địa vị bình thường, bản thân tuy lao nhọc nhưng tinh thần lại nhàn
hạ thong dong.)