“THUỶ HỬ TRUYỆN”
BI CA TRUNG NGHĨA CỦA HÀO KIỆT LỤC LÂM
“Thuỷ hử truyện” 水浒传, là bộ tiểu thuyết theo thể chương hồi dùng văn bạch thoại đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc do Thi Nại Am 施耐庵 sáng tác vào đầu thời Minh, cũng là bộ tiểu thuyết trường thiên hiếm có miêu tả cuộc đấu tranh cách mạng của nông dân. Tư liệu để viết thành là câu chuyện về cuộc khởi nghĩa của Tống Giang 宋江vào những năm cuối thời Bắc Tống.
Thi Nại Am
loạn thế viết Thuỷ hử
Thi Nại
Am 施耐庵 (năm
1296 – năm 1371), người Hưng Hóa 兴化Giang Tô 江苏, vốn tên là Thi Ngạn Đoan 施彦端,
tự Triệu Đoan 肇端, hiệu Tử An 子安, biết hiệu Nại Am 耐庵. Năm ông 36 tuổi đậu Tiến sĩ, được triều đình giao chức
Huyện doãn Tiền Đường 钱塘. Nhân vì thay người
nghèo biện giải nỗi oan bị quan huyện quở trách, ông liền từ quan, mở lớp dạy học
tại Thi gia kiều 施家桥 ở Tô
Châu 苏州. Ông thu nhận La Quán Trung 罗贯中
là con của một thương nhân (cũng chính là tác giả của bộ Tam quốc diễn nghĩa 三国演义sau này) làm học trò. Lúc bấy giờ ông đã bắt đầu viết
“Thuỷ hử truyện” 水浒传.
Năm
1353, Trương Sĩ Thành 张士诚, người buôn lậu muối
khời binh kháng Nguyên. Trương Sĩ Thành mộ tài văn thao võ lược của ông, hai ba
lần mời ông làm “quân mạc” 军幕cho mình. Thi Nại Am
ôm ấp kế hoạch to lớn “vương đạo lạc sở” 王道乐所 (1) vui vẻ nhận lời, đề xuất cho Trương Sĩ Thành nhiều kế
sách công thành đoạt địa. Về sau Trương Sĩ Thành cậy công tự cao, độc đoán
chuyên hành, Thi Nại Am phẫn nhiên rời bỏ Bình Giang 平江.
Năm Chí Chính 至正 thứ
27 (năm 1367), sau khi Chu Nguyên Chương 朱元璋diệt
Trương Sĩ Thành, khắp nơi trinh sát bộ thuộc của Trương Sĩ Thành. Để tránh phiền
phức, Thi Nại Am dựng một gian phòng tại Bạch Câu 白驹,
từ đó ẩn cư, chuyên tâm vào việc sáng tác “Thuỷ hử truyện”.
Sau khi
“Thuỷ hử truyện” thành sách, nhanh chóng truyền ra dân gian. Căn cứ vào bản sao
của dân gian, Chu Nguyên Chương sau khi xem qua, cho rằng “sách khởi xướng phản
loạn, trong lòng có ý định nghịch mưu, không dẹp trừ tất để lại đại hoạn”, bèn
mật lệnh cho quan lại nơi đó bắt Thi Nại Am. Thi Nại Am sau khi bị giam hơn một
năm được thả, nhưng thân thể của ông đã không còn ổn. Tuy có sự giúp đỡ của La
Quán Trung, nhưng trên đường về nhà lại nhuốm bệnh, đành phải dưỡng bệnh ở Hoài
An 淮安. Năm sau ông mất tại đất khách Hoài An.
Sau khi Thi Nại Am qua đời, La Quán Trung chỉnh lí bản thảo, chuẩn bị đem đến trung tâm in khắc đương thời là Kiến Dương 建阳ở Phúc Kiến 福建để khắc in, nhưng nơi đó không ai dám nhận in. La Quán Trung không biết làm cách nào, đành lưu lại nơi đó đợi thời cơ. Chẳng bao lâu sau, ông cũng nhuốm bệnh và qua đời. Mãi cho đến khoảng thời Gia Tĩnh 嘉靖triều Minh, triều đình phái Tống Thần 宋臣đi đánh bọn giặc lùn, gặp được hậu nhân của La Quán Trung dâng lên nhờ khắc in.
Thế giới lí
tưởng của hào kiệt tráng sĩ
“Thuỷ hử
truyện” nói về sự kiện cuối thời Bắc Tống, gian thần trong và ngoài triều đình
đầy khắp. Sử Tiến 史进, Lỗ Trí Thâm 鲁智深,
Lâm Xung 林冲, Dương Chí 杨志, Võ Tòng 武松, Tống Giang 宋江đều bị oan uống hãm
hại, không có đường đào thoát. Những người này rất trung nghĩa, ưa dẹp bất
bình, cướp của kẻ giàu để cứu người nghèo, bất mãn với tham quan ô lại, cuối
cùng tập kết nơi thuỷ bạc lương sơn ở Sơn Đông 山东,
chống lại triều đình đã bị hủ hoá. Thời Lương Sơn 梁山toàn
thịnh có đến 108 hảo hán, thế lực to lớn của Lương Sơn, chấn kinh cả trên dưới
triều đình. Gian thần Đồng Quán 童贯, Cao Cầu 高俅dốc đại quân thuỷ lục các lộ trong cả nước thảo phạt
Lương Sơn Bạc, nhưng bị thảm bại dưới tay của tinh binh lương tướng của Lương
Sơn. Tống Huy Tông 宋徽宗 không biết cách nào, đành phái người chiêu an. Đầu
lĩnh Tống Giang đáp ứng chiêu an của triều đình. Nhưng sau khi chiêu an, gian
thần triều đình nhiều lần hãm hại hảo hán Lương Sơn. Về sau, triều đình mệnh
cho hảo hán Lương Sơn xuất binh trấn áp phản loạn. Tuy cuối cùng thành công,
nhưng hảo hán Lương Sơn cũng chết hơn một nửa. nhóm Tồng Giang được phong làm
công thần, nhưng dã tâm của bọn Cao Cầu chưa hết, bọn chúng lập kế để giết chết
nhóm Tống Giang.
“Thuỷ hử
truyện” lần đầu tiên nhiệt tình ca ngợi cuộc khởi nghĩa nông dân, nó đã tẩy đi
vết nhơ mà giai cấp thống trị đổ lên đầu cuộc khởi nghĩa, tạo nên những anh
hùng hào kiệt đại trung đại nghĩa, đồng thời miêu hoạ một thế giới lí tưởng
hoàn toàn mới khác với hiện thực; Thuỷ bạc lương sơn. Hảo hán Lương Sơn hoàn
toàn không phải xuất phát từ mục đích chủ trì chính nghĩa thuần tuý mà là “thế
thiên hành đạo” 替天行道. Xuất thân của họ đa phần là người bị hại trong xã hội
“vô đạo”. Võ Tòng 武松vì muốn kêu oan cho anh, nhưng không có kết quả thế là
rút đao rửa hận, kế đó bị Trương đô giám 张都监 hãm hại , máu
nhuốm lầu Uyên Ương 鸳鸯; Lâm Xung 林冲gặp hoạ nhẫn nhịn, bị
bức đến đường cùng, cuối cùng nơi miếu Sơn Thần phục thù, trong đêm tuyết lên
Lương Sơn; Giải Trân 解珍, Giải Bảo 解宝vì đòi lại con hổ mà họ bắn được, bị ác bá Mao thái
công 毛太公giam vào lao, dẫn đến việc Cố đại tẩu 顾大嫂cùng mọi người cướp ngục …
Có thể nói, sự phản kháng của nhân dân chưa từng có được sức mở rộng như trong “Thuỷ hử truyện” …. (còn tiếp)
Chú của người
dịch
1- Vương đạo lạc sở 王道乐所: Cũng nói “vương đạo lạc thổ” 王道乐土, ý nói thi hành nhân chính, trị lí tốt đất nước, bách tính được an cư lạc nghiệp.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 05/12/2023
Nguyên tác Trung văn
LỤC LÂM HÀO KIỆT ĐÍCH TRUNG NGHĨA BI CA
“THUỶ HỬ TRUYỆN”
绿林豪杰的忠义悲歌
“水浒传”
Trong quyển
NHẤT BẢN THƯ ĐỘC ĐỔNG
TRUNG QUỐC TRUYỀN THUYẾT VĂN HOÁ
(quyển 1)
一本书读懂中国传说文化
Tác giả: Thạch Khai Hàng 石开航
Bắc Kinh: Trung Hoa Hoa kiều xuất bản xã, 2012, tái bản 2019