“ĐỒNG CANH ” GIỐNG NHƯ “ĐỒNG TUẾ”
“Đồng
canh” 同庚 chính
là sinh ra cùng một năm. Nếu tuổi của bạn và của đối phương như nhau thì có thể
nói là “đồng canh” 同庚.
Có thể
bạn sẽ hỏi. đã là sinh cùng một năm, xưng hô là “đồng niên” 同年có phải là dễ hiểu hơn không?
Việc
này bạn có điều chưa rõ. Cách xưng hô thời cổ đều có hàm nghĩa đặc định, không
thể “vọng văn sinh nghĩa”, nghĩ như thế nào thì nói như thế đó. Đương nhiên, “đồng
niên” 同年cũng có ý là cùng một năm, nhưng nó và “đồng canh” 同庚 là hai việc khác nhau.
“Đồng
niên” 同年 là
chỉ người thi đậu trong cùng một năm vào thời đại khoa cử, mà không phải là “đồng
tuế” 同岁.
“Canh” 庚trong “đồng canh” 同庚,
xuất hiện sớm nhất trong giáp cốt văn, nó thuộc chữ hội ý, mượn “canh” 庚 ở vị
thứ 7 trong thiên can.
“Canh” 庚có nhiều tự nghĩa, trong đó, theo thuyết ngũ hành
trong “
Canh chi ngôn canh dã, vạn vật giai túc
nhiên cảnh cải, tú thực tân thành.
庚之言更也, 万物皆肃然更改, 秀实新成.
(Canh
là nói thay đổi, vạn vật đều cảm thấy có sự thay đổi, lúa trổ kết thành hạt)
“Canh” 庚 có
nghĩa của chữ 更 (canh) là thay
đổi, nói cách khác, chính là năm tháng thay nhau, cho nên, “canh” 庚có có hàm nghĩa là tuổi tác, cũng gọi là “niên canh” 庚.
Biết được
tự nghĩa của chữ “canh” 庚, bạn sẽ rõ vì sao gọi
là “niên canh” 年庚. Ngày trước, vị khảo quan khi hỏi tuổi thí sinh, thường
hỏi:
“Niên canh” kỉ hà?
“年庚” 几何?
Người
ta khi gặp nhau cũng thường hỏi:
Nâm quý canh
您贵庚
Đối
phương sẽ trả lời:
Hồi nâm, tại hạ niên canh tam thập hựu
ngũ.
回您在下年庚三十有五
Nếu anh
A cùng tuổi với anh B, sẽ nói rằng:
Ngã môn “đồng canh”
我们 “同庚”
Xưng hô
“đồng canh” 同庚có chút cổ xưa, hiện tại, gặp người sinh cùng năm với
mình, thường nói thẳng là “đồng tuế” 同岁.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 12/12/2023
Nguồn
TRUNG QUỐC NHÂN ĐÍCH XƯNG HÔ
中国人的称呼
Biên soạn: Lưu Nhất Đạt 刘一达
Tranh vẽ: Mã Hải Phương 马海方
Bắc Kinh: Trung dịch xuất bản xã, 2022