THẠCH KÍNH ĐƯỜNG NHÀ HẬU TẤN
Thời Ngũ đại thập quốc (1), các nhân vật đăng đàn khiến người
ta nhiễu loạn hoa mắt, các vương triều thay thế nhau phức tạp.
Lí Tự
Nguyên 李嗣源và Lí Tùng Kha 李从珂 là hoàng đế Hậu
Đường (một trong ngũ đại). Thạch Kính Đường 石敬塘 là người sáng lập
nhà Hậu Tấn (2) (một trong ngũ đại). Lí Tùng Kha 李从珂 (hoàng
đế cuối cùng của Hậu Đường) là con nuôi của Lí Tự Nguyên 李嗣源 . Thạch
Kính Đường là con rể của Lí Tự Nguyên.
Một
hành vi bị người đời chê trách của Thạch Kính Đường đối với các vương triều sau
có tác hại vô cùng lớn. Ông ta dùng 16 châu Yên Vân 燕云
đổi lấy sự viện trợ của nước Liêu, đánh bại Lí Tùng Kha, kiến lập nhà Hậu Tấn.
Từ đó về sau khoảng thời gian mấy trăm năm, các vương triều trung nguyên mất đi
bình phong che chắn ở phía bắc, dân tộc du mục phía bắc tiến xuống phía nam như
đi vào chỗ không người, ví dụ như triều Tống luôn bị vương triều phia bắc khinh
thường.
Thạch
Kính Đường tuy lớn hơn Da Luật Đức Quang 耶律德光 10 tuổi, nhưng
ông ta lại gọi Da Luật Đức Quang là “phụ thân”, tự xưng là “nhi hoàng đế”, hành
vi này khiến ông bị hậu thế sỉ nhục.
Thạch Trọng Quý 石重贵là con nuôi của Thạch Kính Đường, năng lực tuy bình thường, nhưng lại có cốt khí hơn so với Thạch Kính Đường. Theo bối phận, Thạch Trọng Quý gọi Da Luật Đức Quang là “ông nội”, nhưng ông ta không chịu xưng thần với nước Liêu. Thế là Da Luật Đức Quang đích thân dẫn đại quân tiến xuống phía nam, diệt nhà Hậu Tấn. Sau khi diệt nhà Hầu Tấn, Da Luật Đức Quang ở lại trung nguyên không bao lâu đã kích khởi cuộc phản kháng khắp nơi, Thế là ông ta chuẩn bị về lại nước Liêu. Trên đường trở về phương bắc, Da Luật Đức Liêu nhuốm bệnh và qua đời. Trên đường đi để bảo quản thi thể, Da Luật Đức Quang được ướp xác (vị hoàng đế duy nhất là xác ướp).
Chú của người
dịch
1- Ngũ đại thập
quốc 五代十国 (năm 907 – năm 979): Là một giai đoạn phân tranh trong lịch sử Trung Quốc,
hợp xưng của thời Ngũ đại và thời Thập quốc. Giai đoạn này bắt đầu từ khi triều
Đường diệt vong đến triều Tống thống nhất đại bộ phận phương bắc.
- Thời ngũ đại (năm 907 – năm 960): Hậu
Lương 后梁, Hậu Đường 后唐, Hậu Tấn 后晋, Hậu Hán 后汉, Hậu Chu 后周.
- Thời thập quốc (năm 902 – năm 979): Tiền
Thục 前蜀, Hậu Thục 后蜀, Ngô 吴,
2- Hậu Tấn 后晋 (năm 936 – năm 947): Là triều đại thứ 3 thời Ngũ đại thập quốc trong lịch sử Trung Quốc, bắt đầu từ Hậu Tấn Cao Tổ Thạch Kính Đường 石敬塘 năm 936 diệt nhà Hậu Đường khai quốc đến Xuất đế Thạch Trọng Quý 石重贵 năm 947 bị Khất Đan 契丹diệt. Nhà Hậu Tấn có 2 đời hoàng đế, tổng cộng 12 năm.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 30/11/2023
Nguồn
THÚ THUYẾT TRUNG QUỐC SỬ
趣说中国史
Tác giả: Thú Ca 趣哥
Bắc Kinh – Đài Hải xuất bản xã, 2020